www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Challenging Empire
  (Het uitdagen van het Rijk)
Dr. Naim Ateek

1. Reformatorisch Dagblad - 17 september 2012 - http://alfredmuller.wordpress.com

Palestijnse christenen en het gebrek aan kritische reflectie op eigen cultuur

Boekrecensie door Alfred Muller

Nazareth heeft van oudsher een belangrijke christelijke populatie. In deze plaats deden zich in het verleden ernstige spaningen voor tussen christenen en moslims.

De Palestijnse theoloog Dr. Naim Ateek gaf mij onlangs een exemplaar van het boek Challenging Empire (Het uitdagen van het Rijk). Het boek bevat de lezingen van een conferentie die het Palestijnse Oecumenisch Centrum voor Bevrijdingstheologie, Sabeel, vorig jaar gehouden heeft.

Het boek bevat kritische essays over grote rijken en hun pogingen om hun cultuur te exporteren. Waar de schrijvers hun kritiek vooral op richten is Amerika en Israël. Ateek zegt in het voorwoord dat de Palestijnen er zich van bewust zijn dat zij “onder een in wezen wereldwijd Amerikaans Rijk leven, waarvan Israël een extensie en een essentiële strategische partner is.”

Ik vond het erg interessant de bijdragen te lezen. Het is goed kritisch te staan tegenover rijken, en – waar nodig – afstand te nemen van de overheersende cultuur.

Toch ontbreekt er wat aan hun analyses. Wat me opviel is het gebrek aan nuancering. Er is geen oog voor het feit dat ze zelf sterk door de westerse wereld zijn beïnvloed. Zo zijn de schrijvers voor een Palestijnse staat, maar ze vergeten dat het nationalisme (‘een volk heeft recht of een eigen staat’) in het westen ontstaan is. Israël wordt verweten de mensenrechten met voeten te treden, maar er is geen waardering voor het feit dat de westerse cultuur een grote stempel heeft gedrukt op de mensenrechten.

Kritiek op het Ottomaanse rijk ontbreekt, hoewel dat rijk in de afgelopen eeuwen langer heeft geheerst over Palestina dan alle rijken bij elkaar waarop de boosheid van de schrijvers zich richt. En waarom is er geen oog voor het feit dat als het Amerikaanse rijk in elkaar zakt, er andere rijken staan te popelen om te overheersen in het Midden-Oosten, zoals het Perzisch-sjiitische met de radicaal-soennitische Hamas als extensie? Voor christenen zal het er dan zeker niet gemakkelijker op worden.

Wat in het boek ook vrijwel ontbreekt is de kritische houding tegenover de Arabische en islamitische samenleving zelf. Nu kan iemand tegenwerpen dat Palestijnen daar niet aan toekomen omdat de bezetting voor hen een allesoverheersend probleem is, waarop alle intellectuele pijlen zich dienen te richten. Maar dat antwoord overtuigt niet. In persoonlijke gesprekken met Palestijnse christenen spreken ze wel degelijk over de problemen die ze ondervinden van radicale moslims. In boeken en officiële verklaringen ontbreekt deze kritiek. Het wachten is op Palestijnse denkers die een compleet beeld geven van de problemen waarmee de christenen kampen.