www.vergadering.nu   Recensie-index   www.vergadering.nu

1 RECENSIE

De vergeten strijd
Bert Wiersema
Uitgeverij: De Vuurbaak, Barneveld, 1998
Pagina's: 360
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

In augustus 2009 is het zestig jaar geleden dat Indonesië, het toenmalige Nederlands-Indië, onafhankelijk werd. Tien jaar geleden schreef Bert Wiersema een indrukwekkend boek over deze ten onrechte vergeten strijd. Uitgeverij Columbus komt nu met een speciale heruitgave, waaraan een fotokatern is toegevoegd. In De vergeten strijd wordt verteld hoe Sikke Dijkema in 1946 wordt opgeroepen om zijn militaire dienstplicht te vervullen. De Tweede Wereldoorlog is net voorbij, maar aan de andere kant van de aardbol woedt een andere oorlog waarbij Nederland betrokken is. Nederlands-Indië wil zich losmaken van het Koninkrijk der Nederlanden. Daarom wordt een bevrijdingsleger naar Nederlands-Indië gestuurd, dat voornamelijk bestaat uit slecht opgeleide jonge soldaten en ondeugdelijk materieel. Sikke raakt met zijn manschappen verwikkeld in een smerige guerrillaoorlog, die van beide kanten keihard uitgevochten wordt. De oorlogsverschrikkingen die Sikke meemaakt heeft Bert Wiersema opgetekend uit de mond van een veteraan die zijn verhaal vertelde, omdat ook deze oorlog niet vergeten mag worden. Want alleen als je weet hoe afschuwelijk oorlog is, waardeer je je eigen vrijheid.
 

Reformatorisch Dagblad - 3 maart 1999

Een bloemkool uit Duitsland
Bert Wiersema beschrijft oorlog in Nederlands-Indië

Recensie door P. J. Vergunst

"Ho ho, niet overslaan deze bladzijden!" Bert Wiersema beseft dat jongeren niet zonder meer hun tanden zetten in een brok geschiedenis. In "De vergeten strijd van '45-'50" brengt de populaire jeugdboekenschrijver de naoorlogse militaire historie rond Nederlands-Indië juist dichterbij.

De strijd in Indië behoort tot ons nationale verleden, die daarom niet vergeten mag worden. Om die reden schreef Bert Wiersema dit jeugdboek, na vele uren met de Indië-veteraan Sikke Dijkema, een gereformeerde Fries, gepraat te hebben. "Over de Tweede Wereldoorlog weet je eigenlijk alles al. Dit is leerzaam", reageerde een brugklasser in mijn omgeving op dit boek, waarvoor een pakkender titel bedacht had kunnen worden.

Dijkema wordt na de oorlog als dienstplichtig militair opgeroepen. In september 1946 gaat hij voor ruim 3 jaar naar Indië, waar hij niet als frontsoldaat maar als militair chauffeur dient. Bij beide politionele acties is hij betrokken. Behalve van de strijd raakt de lezer ook op de hoogte van de achtergronden van de gevechten, maakt hij de emotionele ontwikkeling van de jongens mee, die harder worden om te overleven. Vanuit die optiek is het voorspelbaar dat Dijkema en zijn verloofde na ruim 3 jaar even geen raad weten met elkaar en hun gevoelens. Ook hiervoor kweekt Wiersema begrip, waarbij de vervreemdende opmerkingen van buitenstaanders naar de oud-Indië-gangers een rol spelen.

Kapmes
Vooraf schrijft de auteur dat zijn boek niet geschikt is voor al te jeugdige lezers. Toch houdt hij zijn pen even in als de gruwelen beschreven moeten worden: "Later werden de resten van hun zwaar verminkte lichamen bij toeval door een Hollandse patrouille teruggevonden" (p. 68). Sikke Dijkema raakt ook aan meer leed gewend. Aanvankelijk hoort hij: "Ik heb een kameraad van me teruggevonden, die ze met een kapmes afgemaakt hadden. Dan ben je ineens niet zo subtiel meer" (p. 100).

Als chauffeur blijft Sikke achter als zijn kameraden in een dorp een vergeldingsactie uitvoeren. Later beseft hij waaraan hij ontkomen is. "De anderen hebben een last op de schouders gekregen die hun leven zal veranderen. Voorgoed" (p. 156). Het gesprek met de legerpredikant ds. Hiemstra gebruikt Wiersema om de lezer de situatie van soldaten uit beide kampen te doen invoelen: "Door alles wat je meemaakt word je zelf ook harder. De ene daad lokt de andere uit. Voortdurend in levensgevaar verkeren wekt overlevingsinstincten op" (p. 159).

Door historische bronnen te gebruiken waar het verhaal van Dijkema niet toereikend was, is "De vergeten strijd" meer dan een egodocument. Het brengt de eerste 5 naoorlogse jaren voor jongeren dichterbij. Treffend voorbeeld van de beschrijving van ouderzorg en soldatengedrag is het menu bij Sikkes thuiskomst. Moeder had Sikke per brief gevraagd wat hij wilde eten. "Bloemkool wilde meneer hebben. En dat in januari. Maar vader heeft zijn connecties. Een bloemkool is er gekomen. Helemaal uit Duitsland maar liefst." En als het moment daar is: ""Dit smaakt naar uitgekookte sokken", zegt hij zonder na te denken. Zo praatten ze ook altijd in Indië als het eten niet smaakte. Er valt een pijnlijke stilte aan tafel".