Evangelisch Gereformeerd
Overeenkomsten en verschillen

Evangelisch-Gereformeerd
   Home
   Blokkades
   Catechismus
   Charismatisch
   De 10 geboden
   Derde weg
   Doelgerichte gemeente
   Dorstende dominee
   Gemeentegroei
   Gergem
   Israël
   Jeugdkerken
   Middelpunt
   Openbaring
   Strijden
   Theologie
   Vereniging
   Vernieuwing
   Ziekenzalving
   Links

De Opwekking komt eraan

NBV recensies

Waar was God?

Abortus - Euthanasie

Kerkgeschiedenis

Satan

Doelgericht leven - Rick Warren

Reformatorisch Dagblad - 23 juni 2005

Dr. Van der Sluijs: Reformatie spreekt zo heel anders dan Rick Warren
Een veertigdaagse ontdekkingsreis

In Amerika is het, met inmiddels ruim 25 miljoen verkochte exemplaren, het populairste boek aller tijden. Ook in Nederland staat "Doelgericht Leven" van de Amerikaanse baptistenvoorganger Rick Warren al maanden in de toptien van de christelijke boekhandels. Seculiere Amerikaanse media als de Chicago Sun Times en de Los Angeles Times reppen van een "volgende Great Awakening" en een "nieuwe Reformatie." Of gaat het hier gewoon om de zoveelste hype in de christelijke wereld?

In gesprek met Eugène Poppe, algemeen coördinator van de stichting Doelgericht Leven Nederland, en dr. C. A. van der Sluijs, hervormd emeritus predikant in Veenendaal: "Ik vind het een gevaarlijk boek."

Foto: Eugène Poppe (links): "U vindt dat Riek Warren in zijn boek te veel oproept tot
zelfwerkzaamheid?" Dr. C. A. van der Sluijs: "Dat is inderdaad wat ik bedoel. En daarom
vind ik het een doodgevaarlijk boek. Een zelfhulpboek. (Foto RD, Anton Dommerholt)

door A. de Heer


"Dit is méér dan een boek", begint de Nederlandse vertaling van "Purpose Driven Lifé". "Dit is een gids die u tijdens een geestelijke reis van veertig dagen in staat zal stellen het antwoord op de belangrijkste levensvraag te ontdekken. Die vraag luidt: "Waarvoor ben ik in 's hemelsnaam op aarde?"

Aan het eind van de reis, belooft Warren, "zult u weten wat Gods doel met uw leven is en zult u het grotere plaatje kennen u zult begrijpen hoe alle stukjes uit uw leven in elkaar passen."
Waarvoor leef ik eigenlijk hier op aarde? Volgens de oprichter en leider van de mega Saddleback Church in Californië is het antwoord op die vraag vijfvoudig.

- U bent bedoeld om God voldoening te geven",
- geschapen om "deel uit te maken van Gods gezin",
- om "op Christus te lijken"
- en om "God te dienen",
- en gemaakt voor een missie.
"U wordt of een christen van wereldklasse, of een wereldse christen."

De Bijbel maakt duidelijk dat God veertig dagen als een tijdsperiode beschouwt die geestelijke betekenis heeft, motiveert Warren zijn keuze voor de veertigdaagse "ontdekkingsreis", en hij verwijst dan naar onder anderen Mozes, Elia en Jezus. "De komende veertig dagen zullen uw leven totaal veranderen."

Honderdduizend

"Toen we Doelgericht Leven in 2003 op de Nederlandse markt lanceerden, hadden we niet gedacht dat het zo veel mensen zou aanspreken", zegt Poppe, medevoorganger van een baptistengemeente in Veenendaal. "Tienduizend exemplaren, dat zou toch wel het maximum zijn. Maar op dit moment staat de teller op ruim 100.000."

Zo'n 130 plaatselijke kerken gingen inmiddels aan de slag met het "40 Doelgerichte Dagen" programma, in andere gemeenten wordt "Doelgericht Leven" besproken in bijbelstudiegroepen. Vooral evangelische gemeenten zijn geïnteresseerd. Maar ook in de gereformeerde gezindte vindt het boek gretig aftrek, aldus Poppe. "Oók in de Gereformeerde Bond, in de Christelijke Gereformeerde Kerken, in de Gereformeerde Gemeenten zij het daar meer individueel."

Dat het boek ook kritiek oproept, verbaast hem niet. "Sommige reacties kan ik ook best begrijpen. Hier en daar gaat Warren wel erg kort door de bocht. En bepaalde woorden hadden achteraf anders moeten worden vertaald. Een woord als "ademhalingsgebeden" bijvoorbeeld. Dat kan toch verkeerde associaties oproepen."

"Ik wil het boek ook absoluut niet idealiseren", zegt Poppe, die opgroeide in een niet kerkelijk gezin. "Maar wat mij het meest heeft getroffen in mijn eigen gemeente, is dat leden die het gingen lezen er zo door aan het denken werden gezet. Mensen zeiden: "Ik ben nu zo veel jaren gelovig, maar eigenlijk heb ik al die tijd voor mezelf geleefd, voor mijn eigen carrière. Maar het gaat erom wat God van mij vraagt." Mensen gingen zich ook weer verantwoordelijk voelen voor de gemeente. Daarbij heeft overigens ook Warrens boek "Doelgerichte Gemeente" een rol gespeeld."

Zeepbel

Ik zou bijna alles in dit boek willen beamen", zegt dr. Van der Sluijs, die achttien jaar geleden promoveerde op een dissertatie over Spurgeon. "Maar het bezwaar dat ik ertegen heb, is dat ik er een verzelfstandigde heiligingsleer in aantref, die losstaat van de rechtvaardigingsleer. De indruk die het boek bij me achterlaat is: Dit is een prachtige luchtspiegeling, een zeepbel. Zo mooi, zulke prachtige kleuren. En ineens, pats, is tie weg. Of. een prachtige kunstbloem, die in de winter doet verlangen naar het leven in de lente en de zomer.
Wat dit boek progressie noemt, groei, vooruitgang, daarover spreekt de Bijbel, de Reformatie zo heel anders. "Veertig jaar heb ik verdriet gehad van dit geslacht." Ik word minder, Hij wordt meer. Ik doe steeds minder zonde, en word tegelijkertijd een groter zondaar in mijzelf."

Poppe: "Ik heb niet de indruk dat Rick Warren dat zal ontkennen. Maar hij geeft deze noties handen en voeten. Dat doet Paulus toch ook in zijn brief aan de Galaten? "Gij eet, drinkt, maakt ruzie..." Als wij willen leven tot eer van God, dan moet dat toch zichtbaar worden in hoe wij omgaan met elkaar en met onze talenten?"

Van der Sluijs: "Ongetwijfeld. Maar wat ik bij Warren aantref, is: We zijn "born again", wedergeboren, en nu gaan we aan de slag. En dan zeg ik: Nee, nee, nee. En dat zeg ik ook tegen de gereformeerde gezindte, mijn eigen achterban. Bijna niemand weet meer dat het gaat om de voortdurende rechtvaardiging, zoals Luther en Calvijn daarover spreken. Alleen door genade, alleen door het geloof ben ik rechtvaardig voor God. En hoe meer ik mijn heiligmaking gestalte probeer te geven, hoe minder ik ervan terechtbreng. je verlorenheid inleven, en nochtans weten voor God volmaakt te zijn in Christus. Dat klinkt behoorlijk dwars, nietwaar? Gaat dat zomaar? vragen we dan."

Poppe: "Ik heb een vraag aan u. Als Panlus in Efeze 4 oproept tot een nieuwe levenswandel, dan is dat toch geen vrijblijvende oproep?"

Van der Sluijs: Nee. Maar juist daar gaat het om het sola gratia, het alleen door genade. Deze nieuwe levenswandel is een onmiddellijk gevolg van een leven uit die genade. Zelf doen? Nee, ik ga naar de Bron, naar Jezus Christus Zelf."

Poppe: "U vindt dat het boek te veel oproept tot zelfwerkzaamheid?"

Van der Sluijs: "Dat is inderdaad wat ik bedoel. En daarom vind ik het een doodgevaarlijk boek. Een zelfhulpboek."

Volgens Warren zelf is het dat niet

Van der Sluijs: "Toch lijkt me dit de juiste typering. In zijn boek ligt sterk de nadruk op progressie, op zelfontplooiing, op karaktervorming. Gaat het hier niet om een christelijke variant van het humanisme? Het doet me denken aan het bekende boek van N. Vincent Peale, "De kracht van positief denken".

Poppe: "Ik vind dat u daarmee Rick Warren geen recht doet. Hun uitgangspunten zijn totaal verschillend. Warren gaat uit van Gods Woord, van de werking van Gods Geest. Maar hij wijst ons wel op onze verantwoordelijkheid. Wij kunnen de werking van de Geest ook uitdoven door ons gedrag. Wat maakt God blij? Dat is de vraag die Rick Warren ons stelt. En dan zeg ik heel eerlijk: In de evangelische kring, mijn achterban, hoor ik die vraag niet zo veel. Vaak is het: "Heer, zegen dat wat wij doen."
Overigens gebruiken wij het boek in onze gemeente in combinatie met een serie preken. Daarmee zet je het meer in perspectief. Ik geloof ook dat als Warren had geweten dat zijn boek zo goed verkocht zou worden, hij mogelijk hier en daar zorgvuldiger had nagedacht over de manier waarop dingen opschreef."

Van der Sluijs: "Vindt u dit een gegeven om tegen de gereformeerde gezindte te zeggen: U moet het niet zomaar lezen?"

Poppe: "Nou, nee. Ik zeg tegen mijn baptistenvrienden toch ook niet: Dat boek uit de reformatorische gezindte kunt u niet zomaar lezen? Mensen kunnen toch zelf iets beoordelen?"

Hoe verklaart u dat Warrens boek, met een onmiskenbaar Amerikaanse inslag, ook in Nederland zo aanslaat?

Poppe: "Ik weet niet of ik het zo mag zeggen, maar Rick Warren wordt wel een "simplifier" genoemd. Hij heeft het vermogen om ingewikkelde thema's op een simpele manier aan de orde te stellen. Waarbij hij het gevaar loopt de waarheid geweld aan te doen. Maar hij zet je wel aan het nadenken. God heeft mij met een doel op aarde geschapen. Aan het einde van ons leven zal God ons twee vragen stellen: "Wat heb je gedaan met Mijn Zoon?" en "Wat heb je gedaan met wat Ik je heb toevertrouwd?" Zoek eerst het Koninkrijk van God. We zullen onze langste tijd doorbrengen in de eeuwigheid. Leefde dat maar veel meer, in alle kerken."

Van der Sluijs: "Ik denk dat u daar gelijk in hebt. Ik spreek ook met grote zorg over mijn eigen achterban."

Poppe: "Ik over de mijne. Wij denken vaak dat wij God in onze zak hebben zitten. Maar als ik, door allerlei gebeurtenissen, érgens achter ben gekomen, is het dat God de Soevereine is, en blijft. En dat is een notie uit de reformatorische traditie waarvan wij veel kunnen leren."

Van der Sluijs: "Bij ons is er veel passiviteit. Het waarachtige leven, zoals je dat vroeger wel aantrof, is onder ons nauwelijks meer te vinden. Dat mensen zeggen: "Hé, dit is het." En wat je nu ziet opkomen, is de cultus van de gemeenteopbouw. Charismatische vernieuwing hebben we nodig dat hoor je op dit moment overal. Maar ik heb laatst op een studiedag op de CHE over profetie gezegd: We gaan een dorre, dooie aarde bedekken met bloemen uit de evangelicale hoek. Dan ga je de zaak dus letterlijk verbloemen. En ik ben bang dat Warrens boek een van de katalysatoren zal worden in dat proces. Waar is het armezondaarsleven gebleven? Weet u wat de laatste woorden van Luther waren? "Wij zijn bedelaars. Ja, amen." Wat er op dit moment in de gereformeerde gezindte gebeurt, is: We vergaan van ellende, maar menen dat we dat met allerlei kunstgrepen kunnen oplossen. Ik vind dit boek bijna eng. De dingen die erin worden beschreven, ontstaan uit de verborgen omgang met God. Echte christenen zouden er zelfs door in de knel kunnen komen: "Dit lukt mij nooit."

Poppe: "Maar daarom zeggen wij juist: Bespreek dit boek in een kring. Want dan krijg je ook reflectie. En ga er ook op in in de preek."

Van der Sluijs: "Hoe verklaart u het verkoopeffect?"

Poppe: "Dit boek sluit ook aan bij een leemte in de prediking. Het gaat heel concreet in op bepaalde zonden. Zoals verleiding. Daar praat je normaal echt niet zomaar over. En in de preek wordt het ook niet concreet gemaakt. Warren sluit aan bij vragen waar mensen mee zitten. En hij roept ze op die ook met anderen te bespreken. Mensen kunnen hier ook op maandag iets mee."

Van der Sluijs: "Waarbij het toch zo is dat mensen volstrekt onmachtig zijn om de goede keus te maken."

Poppe: "Dat begrijp ik niet. Ik kan toch kiezen om iets te doen of niet?"

Van der Sluijs: "Onze verlorenheid is volstrekt. Hier ligt hét verschil tussen de Reformatie en het arminianisme. Wij zijn dood, onmachtig om de goede keus te maken. Nochtans: Doden zullen horen de stem van God."

Poppe: "Tegen die achtergrond begrijp ik dat u zegt dat Warren oproept tot activisme. Zelf zie ik dat anders."

Stel, ds. Van der Sluijs, een gemeentelid vraagt u of hij op de bijbelstudiekring Warrens boek mag gaan bespreken. Wat zou uw antwoord zijn?

Van der Sluijs: "Ik zou zeggen: Nee, of ja, al naar gelang de persoon die het vraagt. Maar in elk geval: Doe voorzichtig. Ik vindt het een gevaarlijk boek. Tegelijk begrijp ik dat zo'n vraag wordt gesteld. Er is in de gereformeerde gezindte zo'n chronisch gebrek aan echte heiliging, aan echt leven. Anderzijds is er zo veel wetticisme, zonder dat daar nog dat leven met God achter zit. En dan wordt het saai. Dan wordt ook de prediking saai. En ineens is daar dan Rick Warren: een sprankelend alternatief. Maar er verandert niets. Want de bron is niet veranderd.

Hoe kan die wel veranderen?

Van der Sluijs: "Bij God vandaan. Wat bij de mens onmogelijk is, is mogelijk bij God. En, we moeten terug. Terug naar de bronnen, naar de Schrift, de kerkvaders, de reformatoren. Waar ik ook naar uitzie, is herstel van de prediking. Ik leg op dit moment de laatste hand aan een boek daarover. "Prediking in de crisis", wordt de titel. Want er is nauwelijks meer prediking bij God vandaan. En ook daar ligt een belangrijke oorzaak voor de crisis in onze gezindte. Al is het ook waar dat God soeverein is. En zou het wel eens zo kunnen zijn dat de bui hier over is."

Hoe ziet u dit, mijnheer Poppe?

Poppe: "Ik weet dat niet. Diep in mijn hart kijk ik uit naar een opwekking. Maar ik heb niet direct aanwijzingen dat die er komt. Toch geloof ik echt dat er een tijd komt dat er weer mensen opstaan die door Gods Geest geleid worden. Mensen op wie anderen jaloers worden."

Van een nieuwe "Great Awakening" waarover de Amerikaanse media spreken, is op dit moment nog geen sprake?

Poppe: "Ik zou daar heel voorzichtig mee willen zijn. In Amerika zegt 90 procent van de burgers in God te geloven. Toch zijn de problemen daar nog vele malen groter dan hier. Maar ik verlang er wel naar. Juist ook hier ervaar je echter heel sterk dat God soeverein is. Wij mensen kunnen geen opwekking bewerkstelligen, hoe graag we dat ook zouden willen."

Dr. Van der Sluijs: "Ik ben blij dat ik dit hoor. Maar misschien mag ik toch nog dit zeggen: Als voorganger zijn we óf bezig de gemeente te bevestigen in zichzelf óf op het fundament Christus. Er is geen derde mogelijkheid."

Poppe: "Mee eens."

ND - 3 september 2005 - Remonstantisme
     "Levensgevaarlijk" vindt ds. W. Silfhout het boek Doelgericht leven van Rick Warren. Hij wijdt er een commentaar aan in De Saambinder, want "het boek schijnt ook gebruikt te worden door leden van de Gereformeerde Gemeenten, die in groepsverband 40 dagen aan de slag gaan".
     De predikant valt onder meer over het korte gebed, dat Warren zijn lezers uitnodigt te bidden: 'Jezus, ik geloof in U en ik neem U aan.'
     "Warren gaat volledig voorbij aan het feit dat ontvangen en geloven niet de wil van de mens is, maar het gevolg van een daad van God. Het is de genade van God, die maakt dat een mens gaat geloven. Het hart van een mens wordt alleen veranderd door de kracht van Gods Geest. Sprekend overeenkomstig Gods Woord, is het gewoon dwaasheid een onbekeerde zondaar slechts te leren Gods Zoon, Jezus, lief te hebben en te vertrouwen. ( ... ) De liefde en het vertrouwen in Jezus, waarvan Warren spreekt, is onmogelijk tenzij de Heilige Geest een mens ervan overtuigd heeft dat hij een verdorven zondaar is, zonder enige hoop in zichzelf. Zoals Warren de bekering van de mens voorstelt, is puur remonstrantisme. Ik kan het niet anders zien."
 

RD - 20 juli 2005 - „New Age-denken dringt kerk binnen”
Dezer dagen verscheen een tweetal brochures van de hand van drs. K. van Berghem uit Middelburg waarin hij stelt dat Warrens boeken doortrokken zijn van het New Age-denken. Het is niet voor het eerst dat de beschuldiging klinkt. In Nederland kwam onderzoeker A. P. Geelhoed, eveneens woonachtig in Middelburg, al tot deze conclusie. 

Het artikel eindigt met een slotopmerking van Henk Medema: "Bijna een schoolvoorbeeld van hedendaagse heksenjacht".