Amersfoorter op de bres voor begraven 

van onze redactie samenleving 

AMERSFOORT - De cultuur van begraven stimuleren en een stichting voor christelijke begraafplaatsen oprichten. Daarvoor maakt de Amersfoorter Arie de Hoog zich sterk. ,,Mensen uit protestants-christelijke kring zijn vaak wel voor begraven, maar nog niet erg overtuigd van het idee dat je die graven ook kunt laten liggen tot de jongste dag'', zegt Arie de Hoog (58), voormalig juridisch-financieel adviseur. 


Nadrukkelijk zegt hij niet een strijd tegen cremeren te beogen. Wél wil hij positieve aandacht voor begraven. 

Daartoe heeft hij zelfs een beleidsplan geschreven dat hij heeft rondgestuurd naar instanties in protestants-christelijk Nederland, variërend van theologische universiteiten tot SGP en ChristenUnie. En naar personen, variërend van Willem Ouweneel tot de directeur van de EO. Via dat plan, en na inventarisatie van de reacties, wil hij proberen een stichting van de grond te tillen die 'eigen' christelijke begraafplaatsen gaat beheren. 

Heeft hij al reacties binnen? ,,Een stuk of vier, vijf, variërend van gematigd positief tot zeer positief. Willem Ouweneel (wetenschapper en christelijk publicist, red.) en Hans Keizer (oud-directeur van de Evangelische Zendingsalliantie) reageerden positief en zouden een eventuele stichting graag ondersteunen. De SGP en ChristUnie hebben laten weten het voorstel in beraad te hebben. Ze hebben het ter nadere bestudering doorgestuurd naar hun wetenschappelijk bureau's.'' De meeste aangeschrevenen hebben echter nog niet gereageerd. 

De aandacht voor graven en begraven komt bij de Amersfoortse initiatiefnemer niet uit de lucht vallen. De vader van Arie de Hoog was uitvaartondernemer. ,,Bij ons thuis was het al een onderwerp dat niet onder het vloerkleed verdween.'' In 1996 verloor De Hoog zijn vriendin, met wie hij zou gaan trouwen, bij een auto-ongeluk. Hij werd toen weer ,,in volle omvang'' met het probleem geconfronteerd. ,,Gelukkig kende de gemeente Hengelo, waar zij woonde, nog de mogelijkheid van het kopen van een eigen graf voor onbepaalde tijd.'' 

Maar het was vooral de situatie bij hem thuis, vroeger, die De Hoog ertoe bracht begraven te 'promoten', zegt hij. Hij heeft ,,uit de overlevering'' begrepen dat zijn opa een warm voorstander was van een eigen graf dat niet opgegraven zou mogen worden. ,,Dat is waarschijnlijk de reden geweest waarom opa een eigen tweepersoonsgraf heeft gekocht. Het was zijn wens op de jongste dag op te mogen staan uit het graf waarin hij was begraven.'' 

Ook het feit dat vader uitvaartondernemer was, hield de gedachten bij het onderwerp bepaald. De Hoog: ,,Mijn vader merkte bij zijn werk vroeger al dat het onderwerp geen vanzelfsprekende notie was onder christenen. Begráven vaak wel, maar niet het idee rond 'begraven tot de jongste dag'. Over het ruimen van graven werd eigenlijk niet zo veel nagedacht. Mijn vader droeg zijn standpunt wel uit, maar verrichtte geen missiewerk. Daar was hij de man niet naar.'' 

De Hoog jr. kan enige missiedrang voor het onderwerp begraven echter niet ontzegd worden. Sterker: hij vindt het een ,,christelijke opdracht'' een lichaam ook na de dood ,,goed te verzorgen''. De Hoog: ,,Je lichaam is een tempel van de Heilige Geest en een schepping van God. En het blijft ook na de dood een schepping van God, alleen is de levensadem er dan uitgenomen. En natuurlijk wordt een lichaam na de dood ook afgebroken, maar dat neemt niet weg dat je het goed moet verzorgen. Ik denk dan: dat lichaam ga je niet verbranden. Met de tendens naar meer cremeren ben ik dus niet blij.'' Maar een strijd tégen cremeren heeft De Hoog niet op het oog. 

Altoos durend 

De Hoog werd recent weer eens bij zijn oude idee bepaald toen hij twee tv-uitzendingen zag. De Hoog: ,,De eerste ging over de moslimgemeenschap in Den Haag. Zij zijn met de gemeente Den Haag overeengekomen dat de uitgiftetermijn voor graven op begraafplaats Ockenburg, die eerst op tien jaar lag, werd verruimd. De tweede uitzending ging over een man in Limburg die zijn boerenbedrijf had verkocht en de grond wilde verkopen. Mensen met een rooms-katholieke levensovertuiging uit de omgeving vroegen hem echter dat niet te doen, omdat ze het graag als een begraafplaats wilden inrichten. Toen dacht ik: als moslims en rooms-katholieken zo aan begraven hechten, mag de protestants-christelijke bevolkingsgroep ook wel wat doen.'' 

Wat wil De Hoog concreet? ,,Dit plan moet nog uitgewerkt worden. het verkeert nu in de oriënterende fase. Als ik meer positieve reacties krijg, ga ik gemeenten aanschrijven om te kijken wat de mogelijkheden zijn om tot begraafplaatsen in eigen beheer te komen.'' 

Op die eigen begraafplaatsen wil De Hoog vervolgens zijn plan voor 'begraven tot de jongste dag' concreet gestalte geven. Als er graven uitgegeven kunnen worden met een zogeheten 'altoos durend recht' (zoals in sommige gemeenten mogelijk is), is er geen praktisch probleem. Dan kunnen opeenvolgende rechthebbenden het graf blijven beheren tot de jongste dag. Maar de cultuur in Nederland ,,slaat toch een beetje om'' naar een uitgiftetermijn van maximaal tien jaar, zegt De Hoog. Die termijn kan dan eventueel verlengd worden. ,,Het gaat om geld'', zegt De Hoog. ,,Als je geen altoos durend recht verleent, maar voor drieduizend euro een graf uitgeeft voor tien jaar, kun je als beheerder na die tien jaar weer een nieuwe afspraak maken.'' 

De huidige regelingen rond begraven nemen in Nederland volgens De Hoog echter ,,steeds meer kenmerken aan die niet overeenkomstig de bedoelingen van de Bijbel zijn''. De Hoog: ,,Veel gemeente geven graven uit voor een periode van 10 tot 30 jaar. In het ene geval is verlenging wel mogelijk en in het andere geval helemaal niet. Als er al verlenging mogelijk is, vaak slechts hooguit voor een gelijke periode als de eerste.'' Maar verlengingen worden steeds meer ingeperkt, zegt De Hoog. ,,Als de termijn waarvoor het graf is gehuurd dan afgelopen is, wordt het graf geruimd en eventuele restanten herbegraven in een massagraf.'' 

Herbegraven 

Op de grond die de - eventuele - stichting wil verwerven, wil De Hoog ,,een begrafenispraktijk volgens de normen van de Bijbel''. De Hoog wil de komende maanden een inventarisatie per gemeente maken om inzicht te krijgen in de plaatselijke regelingen en mogelijkheden. ,,Als gemeenten met ons willen samenwerken, zullen we proberen bijvoorbeeld een deel van een reeds bestaande begraafplaats te verwerven, om zo de doelstellingen van de stichting te bereiken. Als samenwerking niet mogelijk blijkt, kunnen we ernaar streven regionale eigen begraafplaatsen op te zetten.'' 

De stichting wil er op haar begraafplaatsen vervolgens onder meer naar streven koopgraven uit te geven die pas dertig jaar nadat de laatste begrafenis in het graf heeft plaatsgevonden 'opgeschud' worden. 'Opschudden' wil zeggen dat - per lichaam - de resten worden herbegraven in hetzelfde graf, zodat er weer twee of drie nieuwe plaatsen in het graf komen waar rechthebbenden kunnen laten begraven. Zijn er geen rechthebbenden meer dan zullen de resten - per lichaam - worden herbegraven op een ander deel van de begraafplaats en zal deze plaats worden gemarkeerd door een kleine zerk waarop de naam van de overledene, de geboortedatum en de overlijdensdatum zullen worden vermeld. ,,Deze nieuwe graven blijven liggen tot de jongste dag. De vrijgekomen graven zullen dan opnieuw aan nieuwe rechthebbenden worden uitgegeven.'' De herbegraving hoeft niet veel ruimte in beslag te nemen, meent De Hoog. Een nieuwe 'herbegraafplaats' van bijvoorbeeld 20 bij 20 centimeter noemt hij ,,realistisch''. De Hoog: ,,Maar wat er mogelijk is, hangt natuurlijk ook af van de plaatselijke situatie in een gemeente. En net als andere punten in dit plan moet de praktische kant nog verder uitgewerkt worden.''