Religie.blog.nl - 1 oktober 2007 - http://religie.blog.nl/columns

Occult of niet occult - that's the question

Willem Ouweneel 

Het lijkt erop dat je ruwweg twee soorten christenen kunt onderscheiden (misschien is dat bij joden en moslims ook wel zo, maar dat weet ik niet): christenen die alles wat naar alternatieve geneeswijzen zweemt ‘occult' noemen (en daar blijkbaar ‘demonisch' onder verstaan) én christenen die zulke geneeswijzen als uitgesproken ‘bijbels' en ‘van God gegeven' beschouwen. Op het internet kun je vertegenwoordigers van beide kampen vinden, waarbij de eerste groep verreweg het fanatiekst is.

Enkele decennia geleden laaide er in het blad Visie van de Evangelische Omroep een discussie op tussen de twee kampen, vooral over homeopathie. De toon van zowel de verdemoniseerders als de de-hemel-in-prijzers van de homeopathie werd steeds feller. Het bestuur van de EO vroeg mij of ik een samenvattend en afrondend artikel wilde schrijven, wat ik toezegde. Maar toen ook het bestuur in dezelfde twee kampen bleek uiteen te vallen, maakten beide zijden zich zorgen over de vraag welke partij ik zou kiezen, en dus vroeg men mij bedeesd maar van het artikel af te zien... Ik had het artikel echter al klaar en wilde het niet weggooien; dus heb ik het ‘uit zoete wraak' als bijlage opgenomen in een van de nieuwe drukken van mijn boek Het domein van de slang, dat over het occultisme handelt (eerste druk: 1978, bijna dertig jaar geleden!). ‘Het artikel dat de EO niet wou plaatsen...'

Ik sta nog steeds vierkant achter dat artikel. Ik wilde juist helemaal niet partij kiezen voor een van de twee kampen, maar er alleen op wijzen dat we bij zulke discussies de juiste voorvragen moeten stellen. De eerste vraag is niet of alternatieve geneeswijzen al of niet occult zijn, maar of ze überhaupt ‘werken'. In veel gevallen hebben we met pure kwakzalverij te maken, en als dat zo is, doet het er niet meer toe of het van God of de duivel komt; het komt gewoon van de domme, goedgelovige mens - en juist gelovige mensen blijken helaas vaak zeer goedgelovig te zijn. 

Ten tweede vragen de meeste mensen die zo hard ‘occult!' roepen, zich nooit af wat ze met ‘occult' eigenlijk bedoelen. Het is onzin dat ‘occult' en ‘duivels' hetzelfde is. Het Latijnse occultus betekent gewoon ‘geheim, verborgen', dus raadselachtig, onbegrijpelijk. Maar goed, als je het per se de betekenis ‘uit verdachte hoek stammend' wilt meegeven, moet je vervolgens vragen: bedoel je dat het uit een verdachte (bijv. heidense) denkwereld stamt? Of bedoel je dat je er demonisch belast van wordt? Dat is een enorm verschil, dat zelden gemaakt wordt. Alle geneeskunde komt uit de antieke en middeleeuwse magie voort, is dus, zo men wil, van ‘occulte' oorsprong, maar het gif is er allang uit. En zo komt acupunctuur uit het Chinese taoïsme, en homeopathie uit het spiritualisme van Hahnemann voort; maar dat wil nog niet zeggen dat je van die naalden en korreltjes demonisch belast raakt! Wie dat beweert, is zelf met het magische denken behept.

Let wel, ik zeg niet dat die achterliggende (taoïstische, spiritualistische enz.) denkwereld ‘onschuldig' is; dat is ze niet. Ik zeg alleen dat men niet zo gauw met de termen ‘duivels' of ‘occult' moet smijten. Dat is pure bangmakerij en sensationalisme. Als er al echt gevaar bij ‘occulte' geneeswijzen is - en dat is er soms inderdaad - dan betreft dat gewoonlijk de ‘genezer'. Als dat een demonisch belaste persoon is, kan hij via zijn ‘geneeswijzen' een demonische belasting over zijn patiënten brengen; maar dat geldt ook voor een ‘gewone' arts en voor elke andere demonisch belaste persoon aan wiens invloed wij ons intensief blootstellen! Daar ging mijn genoemde boek over; achter de kerngedachte van dat boek sta ik nog steeds, al zou ik sommige details wat nuanceren.

Zo, nu heb ik een doos van Pandora geopend. Er zijn weinig zaken waar christenen zich meer over opwinden dan over alternatieve geneeswijzen - zowel de voor- als de tegenstanders. Er zullen dus vele reacties op deze column volgen, zowel van mensen die beledigd zijn omdat ik hun favoriete geneeswijze kwakzalverij heb genoemd - zij zullen met sterke verhalen komen over wonderbare genezingen die zij met behulp van alternatieve geneeswijzen hebben meegemaakt - als van mensen die zullen roepen dat ik ‘de deur voor het occulte heb opengezet', zoals zij trouwens op het internet allang schreeuwen. Maar ik ben dat soort kritiek (van beide kanten!) al dertig jaar gewend en zal me er dus niet door van de wijs laten brengen.