Religie.blog - 29 oktober 2007 - www.religie.blog.nl

Ieder gelovig vogeltje zingt zoals het gebekt is

Willem Ouweneel 

Er wordt verteld dat, als een ober vroeger in het Tweede Kamergebouw naar een van de fracties ging, je dan aan de drankjes op zijn blad kon zien waarheen hij op weg was. Stonden er glazen met sherry op zijn blad, dan ging hij natuurlijk naar de VVD-fractie. Stonden er glazen bier op, dan was hij op weg naar de fractie van de KVP (voor de jongere lezers: Katholieke Volkspartij). Stonden er glaasjes jenever op, dan was het duidelijk dat hij naar de AR-fractie ging (Antirevolutionaire Partij). En stond er alleen limonade op zijn blad, dan ging hij natuurlijk naar de PvdA-fractie, want die bestond in die tijd geheel uit geheelonthouders.

Zo kun je hele groepen mensen aan bepaalde bijzondere kenmerken herkennen. Met christenen is dat net zo. Gaan de vrouwen zondags naar de kerk met een rok aan en een hoedje op, dan zijn ze natuurlijk bevindelijk-gereformeerd. Hebben ze een lange broek aan en geen hoedje op, dan zijn ze links-PKN of gereformeerd (-vrijgemaakt, Nederlands- of links-christelijk-) of evangelisch. Hebben ze een lange broek aan en tegelijk een hoedje op, dan heb je een goede kans dat ze naar een meer behoudende - maar ook weer niet zó behoudende - Vergadering van Gelovigen op weg zijn. Ik heb zulke zusters tenminste vaak gezien.

Als het alleen mannen zijn die je onderweg ziet, is het moeilijker uit te maken waarheen ze op weg zijn (hoewel een driedelig donker pak of een spijkerbroek-met-trui wel een indicatie geven). In dat geval zou je naar hun theologische taal kunnen vragen. Als ze het Onze Vader bij voorkeur in het Slavisch of het Grieks bidden, heb je natuurlijk met een oosters-orthodoxe christen te maken. Doen ze dat het liefst in het Latijn, dan heb je met een ouderwetse rooms-katholiek te maken. Maar pas op: ook gereformeerde theologen doorspekken hun taalgebruik graag met Latijn. Dat is nu eenmaal van oudsher de voertaal van westerse theologen, katholiek of protestant. Als je het over ‘voorbestemming' hebt, kijken sommige mensen je glazig aan. Maar als je dan over praedestinatio begint, halen ze verlicht adem en begrijpen ze je weer helemaal.

Het is een beetje als met de brandweerman in Bomans' Kopstukken. De journalist vraagt hem wat hij bij het blussen ‘met de huizen ernaast' doet. De brandweerman kijkt hem bevreemd aan, plotseling breekt de herkenning in zijn ogen door en roept hij: ‘Ah, u bedoelt de belendende percelen!'

Als theologen veel Duits in hun taal hebben zitten - woorden als Sitz im Leben of Selbstverständnis (van de Schrift) of kerygmatisch (nou ja, dat is meer Grieks) of Entmythologisierung - dan heb je een goede kans dat je met vrijzinnige christenen te maken hebt. Die oriënteren zich al twee eeuwen het liefst naar de Duitse theologie.

Kom je een prediker tegen die een Amerikaans accent heeft, terwijl je toch zeker weet dat het Nederlander is, dan heb je geheid met een pinkster- of charismatische prediker te maken. Het is volgens mij nu niet meer zo erg, maar in mijn jeugd telde je in die kringen geloof ik niet helemaal mee als je niet op z'n Amerikaans je ‘r' rolde. In wijdere zin kun je wel zeggen dat vooral jonge evangelische christenen, binnen of buiten de gevestigde kerken, het liefst in het Engels zingen.

Luister ook eens naar de gebeden. Ik weet wel dat dat een precaire aangelegenheid is, want wie wil er nu dat de luisteraars je publieke gebeden op een goudschaaltje wegen? Toch is het opmerkelijk: als de bidder alleen ‘He(e)re' zegt, is het absoluut een gereformeerde (in de wijdste zin van het woord). Zegt hij af en toe ook ‘Vader', dan is het een meer progressieve gereformeerde. Zegt hij (in dit geval moet ik zeggen: hij/zij) ‘Heer', dan is het geheid een evangelisch iemand. Gooit hij/zij ‘Vader' en ‘Heer' helemaal door elkaar, dan is het een slordige of weinig onderwezen evangelische (‘Vader, we danken U dat U voor ons aan het kruis gestorven bent' of ‘Heer Jezus, we danken U dat we uw kinderen mogen zijn'). Zegt hij/zij in zijn gebed gewoon ‘Jezus', dan is het wel een héél familiaire evangelische.

Nou ja, elk vogeltje zingt zoals het gebekt is.