Friesch Dagblad - 15 januari 2008 - www.frieschdagblad.nl

Kerk in beweging

Willem Ouweneel 

Onlangs mocht ik weer drie weken in Zuid-Afrika zijn, voor de elfde keer; in totaal heb ik er anderhalf jaar van mijn leven doorgebracht. Wat is dat toch, dat ik me daar zo thuisvoel? Dat komt vooral door de taal. Nederlands en Afrikaans verschillen heel wat minder van elkaar dan Nederlands en Fries. De blanke Afrikaanssprekende Zuid-Afrikanen hebben voor de helft Nederlands bloed in de aderen. Het is de stamverwantschap die je ervaart.

Een klein deel van dat bloed is Fries. Zo kwam Sybren Hiemstra uit Schalsum in 1886 in Zuid-Afrika aan, Jouwert Turkstra uit Buitenpost in 1889, en al vóór 1771 Jan Wibrandusz. Dooyema uit Leeuwarden. En niet te vergeten ds. Dirk Postma, geboren in Dokkum, die in 1858 aankwam en al een jaar later - naar goed Nederlandse gewoonte - een eigen kerk stichtte: de Gereformeerde Kerken. Hij trouwde maar liefst vijf keer (de vijfde keer, toen hij 62 was, met een 16-jarig meisje) en kreeg zeventien kinderen, onder wie (en uit wie) vele dominees. In 1954 was de stand op maar liefst achttien dominees, aangetrouwd meegerekend. Zelden is zo rijke geestelijke vrucht uit Fryslân voortgekomen! 
De kerkelijke situatie onder de Afrikaanssprekenden lijkt veel op die in Nederland. Je hebt er drie gereformeerde denominaties: behalve de kleine Gereformeerde Kerken en de even kleine Hervormde Kerk is er vooral de Nederduits-Gereformeerde Kerk (vergelijkbaar met de Protestantse Kerk in Nederland). Net als in Nederland zijn er heel wat dorpen waar iedereen tot deze calvinistische kerken behoort. Maar net als in Nederland is er de onvermijdelijke opkomst van de evangelische beweging! .

Toen ik in 1987 en verder van 1990 tot 1997 college gaf aan de christelijke universiteit van Potchefstroom, behoorden zo ongeveer alle Afrikaanssprekenden in dat dorp tot deze drie kerken; vooral tot de ‘doppers’ (gereformeerden), doordat hun Theologische School en het Synodegebouw er staat. Elk jaar heb ik aan die school lezingen mogen houden en met de hoogleraren mogen discussiëren. Als ik ’s zondags geen zin had om helemaal naar Johannesburg te rijden (120 km) om mijn ‘eigen’ gemeenten te bezoeken, ging ik naar de gereformeerde kerkdienst. 

Maar begin jaren negentig ontstond er een kleine evangelische, charismatisch getinte gemeente. Op een dag, na een college, kwam een lieve jongedame naar me toe en zei: ‘Ik heb het gevoel dat ik tegen u moet zeggen dat u eens naar die en die gemeente moet gaan.’ Ik stond perplex! In de eerste plaats omdat ze dat zomaar ongevraagd tegen me zei, terwijl ze niets van mij kon weten. In de tweede plaats omdat mijn hart vurig verlangde naar iets ‘evangelisch’ in dat dorp. In de derde plaats omdat ikzelf toen nogal argwanend tegenover die ‘charismatischen’ stond. In de vierde plaats omdat ik dat meisje nooit meer op college heb gezien en men haar in die desbetreffende gemeente ook helemaal niet bleek te kennen. Soms denk ik stiekem dat zij een engelverschijning was... 

Hoe dan ook, ik ben naar die gemeente gegaan, voelde me er erg thuis en het duurde niet lang of men vroeg mij er te preken. Er gebeurde nog meer: twee N.G.- predikanten stapten uit de kerk, vooral vanwege de doopvraag en nieuw zicht op de Heilige Geest. En ziedaar: nu is er in het ‘dopperdorp’ een evangelische gemeente van zo’n achthonderd zielen - allemaal ex-gereformeerden. 

Versta mij goed: ik pleit er helemaal niet voor dat alle evangelische kerkmensen uit de kerk stappen! Wat ik gelukkig óók in Zuid-Afrika zie, is dat de evangelische beweging de kerken is binnengekomen. Men schat dat er in Nederland meer evangelische mensen bínnen de kerken zijn dan daarbuiten. Misschien is dat momenteel in Afrikaanssprekend Zuid-Afrika ook wel zo. Waar ze in Zuid-Afrika verder in zijn dan wij is de gebedsbeweging (huiskringen en massale gebedsacties) in het hele land. Er is daar een zinderend verlangen naar een opwekking, en dat is er bij velen in Nederland ook. Ik hoop van harte dat 2008 wat dat betreft een bijzonder jaar mag worden. 

Prof. dr. Willem J. Ouweneel doceert aan de Evangelische Hogeschool in Amersfoort, de Evangelische Theologische Faculteit in Leuven en de Evangelische Theologische Academie in Zwijndrecht en is auteur van vele boeken op het terrein van theologie en filosofie.