www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

2 RECENSIES

De prins en de profeet
Claude Duvernoy
Scholten, Zwolle, 2022
172 pagina’s
€ 15,95
ISBN: 9789083204727
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Theodor Herzl (1860-1904) is de grondlegger van het moderne zionisme. Onvermoeibaar pleit hij tijdens zijn leven, waarin veel Joden in Oost-Europa het slachtoffer zijn van gewelddadige pogroms, voor een eigen staat voor het Joodse volk. Zijn boek 'Der Judenstaat' (De Joodse Staat) uit 1896 wordt wereldberoemd. Joden van zijn tijd zien hem als de prins van het volk.Veel minder bekend is William Hechler, een Anglicaans geestelijke en toegewijd christen, met wie Herzl een diepe vriendschap opbouwt, en die door zijn vele contacten op regeringsniveau van onschatbare waarde is voor het zionisme. Hechler is overtuigd van Gods (profetische) beloften aan Israël en beschouwt Herzl als door God gezonden om het Joodse volk terug te brengen naar het Beloofde Land. Samen binden zij de strijd aan om wereldleiders, maar ook de Joodse gemeenschappen, te overtuigen van de noodzaak van een Joods thuisland op het grondgebied van het Bijbelse Israël. Dit boek geeft een bijzondere (en historische) inkijk in het leven van de seculiere Jood Herzl en de christen Hechler, die door hun indrukwekkende inzet aan de wieg hebben gestaan van de staat Israël. Een inspiratie voor christenen om - in navolging van Hechler - Israël tot troost en zegen te zijn.

..

2. Profetisch Perspectief - augustus 2023 - www.profetischperspectief.nl

Christelijke steun bij de opkomst van het zionisme

Recensie door Jaap de Vreugd

Vanuit de reformatie ontstonden in diverse protestantse landen bewegingen die Israel herontdekten en oog kregen voor de profetische beloften van terugkeer en herstel. Schrijvers, wetenschappers en theologen zetten zich in voor de hervestiging van Joden in het beloofde land. Zeker Engelse theologen en politici speelden een belangrijke rol op weg naar het moderne Israel.

Vorig jaar verscheen een nog niet eerder in het Nederlands vertaald boek met de titel De Prins en de Profeet. Het is in de jaren zestig van de vorige eeuw in Jeruzalem gepubliceerd door de Franse theoloog Claude Duvernoy (1929-2016). Hij heeft zich zijn ]even lang beziggehouden met de Hebreeuwse wortels van het christelijk geloof en was zo ook bijzonder betrokken bij de relatie tussen Israel en de kerk.

Diep overtuigd was hij van de trouw van God aan Israel en van de zekerheid van de profetische beloften van wederkeer en herstel. Vanuit die overtuiging schreef hij onder andere De Prins en de Profeet, over de diepe vriendschap en
samenwerking tussen de 'prins' (Theodor Herzl, 1860-1904, stichter van de zionistische beweging) en de 'profeet' (William Hechler, 1845-1931, anglicaans predikant). In dit artikel enkele opmerkingen over christelijke steun bij de opkomst van het zionisme.

CHRISTELIJK GELOOF EN PROFETISCHE VERWACHTINGEN
Het is een opmerkelijk verschijnsel, dat in de doorwerking van de reformatie in verschillende protestantse landen bewegingen ontstonden die vanuit de gehoorzaamheid aan de Schrift Israel herontdekten en oog kregen voor de profetische beloften van terugkeer en herstel van Israel in het oude land van de vaderen. In ons land valt te denken aan de stroming van de Nadere Reformatie (de zogenoemde 'oude schrijvers' als Wilhelmus a Brakel en Theodorus van der Groe, en later het reveil met onder anderen Isaac da Costa en Abraham Capadose; in Duitsland aan het piëtisme van onder anderen Philipp Spener. Duvernoy focust vooral op Engeland, omdat zijn verhaal gaat over Hechler. In Engeland ontwikkelt zich na Oliver Cromwell in de zeventiende eeuw een beweging van (zoals Duvernoy het noemt) authentiek christelijk zionisme. Cromwell riep de eerder uit Engeland verdreven Joden terug, in de overtuiging dat dat een eerste stap zou kunnen zijn in de richting van het land van de vaderen; en Engeland zou daar behulpzaam bij moeten zijn. Cromwell was ervan overtuigd dat God dat zou zegenen.

Met name de puriteinse theologen sloten zich daarbij aan, en zo zetten christelijke schrijvers, wetenschappers en theologen zich in voor de hervestiging van Joden in het beloofde land. Ook vooraanstaande politici gingen daarin mee. Dat leidde soms ook tot merkwaardige ideeën, bijvoorbeeld de beweging 'Nieuw Israel', die wilde aantonen dat het Engelse volk Joodse wortels heeft, later bekend als de 'Brits-Israeltheorie'. Zo zou het woord 'british' moeten worden gesplitst in het Hebreeuwse 'ish' en 'beriet', dat wil zeggen 'man van het verbond'; en als Ezechiël 38 spreekt over de kooplieden van Tarsis dan bedoelt hij dat dappere Britse zeelieden in de eindtijd de terugkeer van de Joden naar het beloofde land zullen begeleiden. Trouwens, de bekende koningin Victoria twijfelde niet aan haar koninklijke afkomst via de stamboom van David en de koningen van Juda. Ik heb nog niet zo lang geleden gemerkt dat dit soort ideeën nog altijd leven in Engeland. Hoe dat verder ook zij, belangrijk is dat breed in Engeland een beweging ontstond die de profetische beloften voor Israel bijzonder serieus ging nemen; zonder overdrijving kun je zeggen dat Engelse theologen en politici een voorname rol speelden op weg naar het moderne Israel.

WILLIAM HECHLER
In dit rijtje past William Hechler. Hij wordt geboren in 1845 in Benares in India waar zijn Duitse vader zendeling is; zijn moeder is een Engelse, zodat William Duitse en Engelse roots heeft. Na zijn studie theologie in Duitsland en in Engeland wordt hij in 1869 tot predikant bevestigd in de St Paul's in Londen. Enkele jaren werkt hij als zendeling in Afrika, na zijn terugkeer naar Europa werkt hij als huispastor en leraar bij enkele vooraanstaande Engelse en Duitse adellijke families, de laatste met relaties met de Duitse keizer. Door deze contacten heeft hij vele ingangen in de adellijke en geestelijke kringen in Duitsland en Engeland. Toen hij Herzl leerde kennen en met hem ging samenwerken, bleken Hechlers contacten van onschatbare betekenis te zijn voor de boodschap van het zionisme van Herzl. Al vanaf zijn studietijd was Hechler bijzonder betrokken op het Joodse volk en vooral gegrepen door de profetische boodschap van het herstel van Israel en de terugkeer naar het beloofde land. Hij legde een enorme verzameling boeken, artikelen, kaarten en tekeningen aan. Steeds sterker werd zijn overtuiging dat het herstel van Israel aanstaande was totdat hij ten slotte zover ging een jaartal te noemen: 1897 zal het jaar van Israels profetisch herstel zijn. In Daniel en Openbaring wordt gesproken over een periode van 1260 jaar dat Jeruzalem onder vreemde heerschappij ligt; Hechler neemt bij zijn berekening als uitgangspunt het jaar 637, als kalief Omar Jeruzalem verovert en op de plek van de vroegere tempel een monument ter ere van Mohammed bouwt, de Omarmoskee (volgens Hechler 'de gruwel der verwoesting' van Mat. 24:15). Tel 1260 op bij 637 en je komt op 1897! Ik denk niet dat we deze berekening zomaar moeten volgen, toch zal 1897 een bijzonder jaar zijn: het markeert inderdaad het uitgangspunt van het herstel van de staat Israel zoals we straks zullen zien.

Na zijn omzwervingen in Afrika, Duitsland en Engeland ziet Hechler een ongekende nieuwe kans voor zich als er een vacature ontstaat voor de post van protestants bisschop van Jeruzalem verbonden aan de Christchurch, een gezamenlijk Pruisisch-Engels project: bisschop van Jeruzalem als pastor en beschermer van Duitse en Engelse christenen in het door Turkije bestuurde Palestina. Door Duitse adellijke contacten wordt Hechler voorgedragen bij de keizer; zelf schrijft hij een verhandeling 'Het herstel van de Joden in Palestina volgens de profeten, waarin hij zijn gedachten uiteenzet en onderstreept dat de protestantse naties Duitsland en Engeland de roeping hebben de Joden bij te staan in hun verlangen naar Sion. Zelf ziet hij in deze vacature een teken van God, dat hij eindelijk zijn bestemming zal bereiken: een belangrijke post in de stad van David om christenen en Joden te motiveren met de boodschap van de profeten. Groot is dan ook zijn teleurstelling als de anglicaanse aartsbisschop hem afwijst. Daar is hij eigenlijk nooit overheen gekomen.

AMBASSADEPASTOR IN WENEN
Uiteindelijk krijgt hij in 1885 een benoeming als pastor bij de Engelse ambassade in Wenen, waar hij tien jaar dient. Bij de ambassadeur, een toegewijd christen, vinden zijn profetische overtuigingen een gretig gehoor. En daar vindt de beslissende ontmoeting metTheodor Herzl plaats. Hij legt in die periode contacten met de Joodse gemeenschappen in Wenen, bezoekt synagogen op zoek naar inspiratie voor zijn eigen zondagse preken. En dan ontdekt hij — op 9 maart 1896 — in een van zijn geliefde boekwinkels een nieuw boek, Der Judenstaat, schrijver Theodor Herzl. Hij informeert bij de boekhandelaar wanneer het boek verschenen is en wie de schrijver is. Het blijkt van zeer recente datum te zijn: 14 februari 1896, van de hand van een Weense Joodse journalist, die regelmatig politieke verhandelingen schrijft in de Neue freie Presse. Hechler vraagt naar zijn adres. Hij leest het boek in een adem uit. Hij is zeer geraakt door de visionaire boodschap van de niet-religieuze Herzl, die zonder dat hij het zich realiseert de boodschap van de profeten van Israel naar de moderne situatie vertaalt. Herzl's boek was een reactie op de beruchte Dreyfus-affaire in Parijs: het volstrekt onrechtvaardige en antisemitisch geinspireerde proces tegen een Joodse kapitein in het Franse leger. Herzl maakte het proces mee als journalist en werd er diep door geraakt; als 'antwoord' schreef hij het boek dat de stichting van een Joodse staat bepleit als remedie tegen antisemitisme dat enorm om zich heen greep in Frankrijk, maar ook verder in Europa; in Rusland is bijvoorbeeld regelmatig sprake van pogroms. Hechler ziet in het boek van Herzl een moderne toepassing van de Bijbelse profetische boodschap; hij is ervan overtuigd dat God dit gebruikt om zijn beloften te realiseren.

PRINS EN PROFEET
Hij nodigt Herzl bij zich thuis uit en er ontstaat een diepe vriendschap tussen de Britse 'profeet' en de Joodse 'prins'. Er volgt nu een periods van rusteloos zoeken van steun bij politiek en geestelijk leiders uit de brede kring van contacten van Hechler en daarbuiten. Bijna dag en nacht trekken beiden samen op om te pleiten voor het verwezenlijken van een Joodse staat. Ze wenden zich tot nationale en internationale autoriteiten (tot en met de Duitse keizer!), hoogwaardigheidsbekleders, christelijke leiders (inclusief het Vaticaan, dat uiterst negatief en zelfs antisemitisch reageert), religieuze en niet-religieuze Joden. Zo bouwen deze Joodse journalist en anglicaanse predikant hand in hand
aan de zionistische beweging. Hechler schrijft hierover aan een vriend: 'Alles wat deze opmerkelijke beweging nu vereist is de publieke erkenning en bescherming door de vorsten van Europa. Is dit niet het moment, nu de kwestie door de Joden zelf ook zo serieus genomen wordt? Sommige rijke, ongelovige Joden zijn terughoudend, maar ik ben ervan overtuigd dat zij zich bij ons zullen aansluiten als de Joodse staat succesvol is. Dat zal ook zo zijn volgens de Bijbel, want de Joden zijn geroepen een zegen voor de volkeren te zijn. Als ik zou kunnen, zou ik in alle rust bij iedere Europese vorst gaan pleiten voor Gods oude volk, en hen smeken het land van de belofte terug te geven aan de Joden, aan wie God het land zo'n vierduizend jaar geleden als een eeuwigdurend bezit gegeven heeft: Herzl heeft in 1897 een nieuw zionistisch weekblad opgericht: Die Welt. Hechler schrijft daarin een oproep aan alle Joden: 'Kinderen van Abraham, ontwaakt! Als christen geloof ik in de zionistische - beweging, want volgens de Bijbel en zijn oude profeten moet er in Palestina een Joodse staat ontstaan. Naar de tekenen van de tijd te oordelen lijkt het er volgens mij op dat de Joden spoedig hun geliefde vaderland terugkrijgen. Dat grote en prachtige land, dat God voor altijd aan Israel gegeven heeft, en waar men met gemak twintig tot dertig miljoen inwoners kan herbergen. Het is ook een van de mooiste landen van de wereld, met koele, gematigde en warme streken. Een land waar iedere soort van cultuur en beschaving denkbaar is... Kinderen van Israel, keer terug naar uw land. Dit land heeft zijn sabbat gevierd, en de hemel gaat weer open, na zo lang verzegeld te zijn geweest. Door deze terugkeer, die al zo lang geleden voorzegd is door de Heere, zal de droevige situatie van zoveel Joden zeker verbeterd worden. En de effecten van het antisemitisme zullen verminderen. Turkije kan er alleen maar baat bij hebben als het een Joodse agrarische bevolking in Palestina ziet, ijverig en bekwaam, onder een wettige Turkse regering, onder de bescherming van de Europese machten. Ik ben ervan overtuigd, dat de stichting van een Joodse staat met de steun van de Europese vorsten het heil zal inluiden dat is aangekondigd door Jesaja, Micha en Zacharia... Als de zionistische beweging snel aan kracht wint, dan zal de wonderbare twintigste eeuw van elektriciteit, spoorwegen en een herrezen Duits keizerrijk getuige zijn van het ontstaan van een Joodse staat. Moge dit Gods wil zijn!'

ZIONISTISCHE WERELDCONGRESSEN
In 1897 organiseren Herzl en zijn medestanders het eerste zionistische wereldcongres in Bazel van 29-31 augustus. Men spreekt van 'de constituerende vergadering van de Joodse natie'. 202 vertegenwoordigers van talloze Joodse groeperingen komen bijeen om de stichting van een Joodse staat te
bespreken. Op verzoek van Herzl komen de gedelegeerden allemaal in galakleding: na zoveel eeuwen van schande en beproevingen is dat wel gerechtvaardigd. Uiteraard is Hechler van de partij, en ook bij de latere zionistische congressen. Zal hij gedacht hebben aan zijn berekening van het begin van de Joodse verlossing in 1897? In ieder geval schrijft Herzl na het succes van dit eerste congres in zijn dagboek: 'In Bazel heb ik de Joodse staat gesticht! Misschien over vijf jaar, maar zeker over vijftig jaar zal iedereen het weten.' Na vijf jaar is Herzl totaal opgebrand, maar na vijftig jaar, om precies te zijn 29 november 1947, zullen de Verenigde Naties in meerderheid stemmen voor de stichting van een Joodse staat.

ZIONISTISCHE DROOM: VERWEZENLIJKING VAN HET PROFETISCHE WOORD
Herzl is dan allang overleden, maar ook Hechler heeft dat niet meer meegemaakt. Beiden hebben ze mogen bijdragen aan de zionistische droom, beter gezegd aan het vurig verlangen naar de verwezenlijking van het profetische Woord, de één als overtuigd christenzionist en de ander als oprechte zoeker naar verbetering van de situatie van de Joden – naar de overtuiging van de Engelse predikant Hechler als door God geroepen prins van Sion. Herzl heeft na Bazel nog tot 1904 geleefd. Hij overleed, volkomen opgebrand, op 44-jarige leeftijd. Hechler verhuisde na beeindiging van zijn werk bij de Weense ambassade naar Londen. Hij heeft moeten meemaken hoe de zionistische droom van een eigen Joodse staat bestreden werd na de dood van Herzl. Hij heeft helaas ook het einde moeten meemaken van de enthousiaste Britse christelijke steun voor het zionisme. We hebben gezien hoe tal van vooraanstaande Engelse christenen de profetische boodschap steunden. De laatste opflakkering daarvan was de door christenpoliticus Balfour in 1917 gedane toezegging van Britse steun voor een nationaal tehuis voor de Joden in het oude thuisland: de Balfourverklaring. Na het uiteenvallen van hetTurkse Rijk kreeg Engeland van de toenmalige Volkenbond het mandaat over Palestina, met de opdracht een Joods thuisland voor te bereiden. Engeland heeft daar niets van terechtgebracht; integendeel, de Engelse mandaatpolitiek was meer pro-Arabisch dan pro-Joods. Toen de nacht voor het Europese jodendom dreigde, heeft men zelfs de poorten van Palestina gesloten voor vluchtende Joden uit Europa. Van het opmerkelijke Engelse christenzionisme is helaas heel weinig overgebleven. Hechler heeft zijn laatste jaren in stilte geleefd in de Joodse wijk van Londen, omringd door zijn boeken en vervuld met herinneringen.

1. - 21 november 2022 - www.uitdaging.nl 

Zionistische inspanningen Herzls christelijke vriend

Recensie door Marco van Putten

Nog steeds komen over bekende zaken heel bijzondere elementen aan het licht die onbekend zijn gebleven. Zo wordt in het boek ‘De prins en de profeet’ zulke elementen belicht uit de begintijd van het moderne Zionisme. Welke zijn dat?

Velen zullen weten dat Theodor Herzl (1860-1904) de grondlegger was van het moderne zionisme. Hij kwam tot dit streven omdat hij een oplossing zocht voor de gewelddadige Jodenvervolgingen in Europa. Hij beschreef zijn visie in het boek ‘Der Judenstaat’ uit 1896.

Herzls insteek was seculier, maar zijn zionistische activiteiten trok ook christenen aan. De meest prominente was William Hechler (1845-1931). Hij was een Anglicaans geestelijke die een bevlogen eindtijdsvisie had op Israëls herstel. Hij kon gebruik maken van zijn diplomatieke netwerk om Herzl en het zionisme onder de meest invloedrijke personen in die begintijd bekend te maken.

Al ging het wat Herzl betreft aanvankelijk schoorvoetend, want hij verdacht Hechler ervan hem christen te willen maken, toch ontstond een hechte vriendschap.

Boekanalyse
Claude Duvernoy (1929-2016) was een Franse Theoloog die zich verdiepte in de Israëlitische wortels van het christelijke geloof en de eenheid tussen Oude en Nieuwe Testament. Vanaf 1962 tot zijn dood woonde hij in Israël.

Na een inleiding van Roger van Oordt (Christenen voor Israël (vertaalwerk)) volgt Duvernoys geschiedschrijving over de samenwerking van Herzl en Hechler in vier hoofdstukken. Daarna worden twee brieven geciteerd die Hechler vlak voor zijn dood schreef. Een brief gericht aan het Joodse volk en een aan de christenheid. Het boek sluit af met een naschrift van Duvernoy en een korte tijdlijn van de historische gebeurtenissen.

Persoonlijke overwegingen
Dit is een boek geschreven door een christen en daardoor ligt ook de nadruk op Hechler. In beeld komt een gedreven, maar ook een vaak veel te optimistische man. Soms zelfs zweverig en naïef, waardoor mensen hem niet altijd helemaal serieus konden nemen.

Maar ook wordt regelmatig geciteerd uit dagboeken en andere geschriften van Herzl, waardoor zijn persoonlijke overdenkingen, hoe context gebonden ook, aan het licht komen. Dat voegt toe aan het beeld van de man die hij was.

Evaluatie
Dit is een vlot lezend historisch verslag over de diplomatieke inspanningen en de wereldpolitiek in de begintijd van het moderne zionisme. Deze hebben een belangrijke, en volgens sommigen een cruciale, bijdrage geleverd aan het ontstaan van de Staat Israël. De focus in dit boek ligt op Hechler, de man die een boezemvriend schijnt te zijn geweest van de afstandelijke Theodor Herzl.

Wat opvalt in dit soort christelijk zionistische geschriften is dat van alles en nog wat wordt toegeschreven aan Gods leiding. Of dat werkelijk zo is kan niet bewezen worden. Er wordt echter ook geen onderbouwingspoging gedaan. Wat wel een feit lijkt te zijn is dat Hechler een ‘motor’ was achter diplomatieke betrekkingen. Zelfs als Herzl het niet meer zag zitten.

Dit boek heeft geen literatuurlijst of een zoekregister, maar wordt wel aangeraden.