www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Preken is Prachtig
Ds. Ron van der Spoel
85 blz., 12,95 euro
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Ds. Ron van der Spoel geeft in dit boek zijn persoonlijke visie op het preken en laat hij openhartig zien wat het preken met een prediker doet, hoe dat zijn of haar leven beïnvloedt. 
Het boek doorloopt in 10 hoofdstukken het preekproces van het kiezen van de preektekst tot en met het houden van de preek. Het laatste hoofdstuk geeft concrete handreikingen om het gesprek over de preek in de gemeente te stimuleren.

1. Friesch Dagblad - 24 januari 2008 - www.frieschdagblad.nl

Relevante preken remedie tegen leegloop kerken

Amersfoort - Overtuigend preken, dat is de kernactiviteit van de predikant, en dat moet weer centraal komen te staan in de gemeente. Dat betoogt ds. Ron van der Spoel uit Amersfoort in zijn nieuwe boek Preken is prachtig. ,,Relevante preken kunnen een remedie zijn tegen de leegloop van kerken.’’

Recensie door HANNEKE GOUDAPPEL

Ds. Ron van der Spoel, oprichter van de Nederlandse preekbeweging Passie voor Preken, geeft al zo’n vijf jaar een gelijknamige preekcursus, die inmiddels door ruim driehonderd predikanten uit de hele breedte van kerkelijk Nederland is gevolgd. ,,De meest gemaakte fouten in het preken zijn lange schrijftaal-zinnen, geen heldere en relevante boodschap en ongeloofwaardigheid’’, zegt Van der Spoel. ,,Een goede preek maken is voor een groot deel te leren. Zo’n 85 procent van de mensen die de cursus volgt, gaat er vervolgens in de praktijk mee aan de slag.’’
Ook buiten Nederland geeft de missionair predikant (van de vinexwijk Vathorst in Amersfoort) seminars over preken. Onlangs was hij in Pakistan, waar voorgangers uit heel het land voor een week naar het Passion for Preaching Seminarie in Lahore waren gekomen om meer te leren over preken. Waar in de wereld Van der Spoel ook een seminar geeft, de preekmethode spreekt overal aan. ,,Het was even uitproberen: past het ook internationaal? Ik merk dat de basisprincipes van preken overal aanslaan en in elke cultuur kunnen worden toegepast. De voorgangers in Pakistan vroegen me om het preekonderwijs op papier te zetten, daarom heb ik dit boek geschreven.’’ Het boekje Preken is prachtig is het eerste deel in een vierdelige serie over de taken van een predikant, en het is al in het Engels en Duits vertaald. Het is een praktisch boekje dat gemeentevoorgangers door het hele preekproces voert.
Wat is het geheim van zijn preekonderwijs? ,,Je leert om veel bewuster in de preek een communicatieve route te gaan. Om met passie een heldere bijbelse boodschap te brengen die relevant is voor je hoorders.’’ Van der Spoel merkt dat veel predikanten er tegenaan lopen dat de manier van preken die ze hebben meegekregen, niet meer voldoet in deze tijd. Dat overkwam hemzelf ook, nu ruim vijf jaar geleden. ,,Het frustreerde mij dat, terwijl ik zelf geraakt werd door de bijbelgedeelten waarover ik preekte, mijn preken tóch saai bleven. Ik dacht: hoe kan ik nu dat wat mij raakt, overbrengen op de gemeente?’’

Rationeel
Hij ging op zoek en ontdekte in de Amerikaanse en Engelse preekkunde dat preken een gebeurtenis is. ,,De Nederlandse preekkunde is op Duitse leest geschoeid: degelijk, met veel tekstanalyse en weinig aandacht voor de communicatie. Tijdens de opleiding hebben we vooral geleerd te preken zodat de hoorder het snápt. Het accent in de prediking lag tot voor kort op het overtuigen van de hoorders van de waarheid van de Bijbel. Daardoor waren het behoorlijk rationele preken, met aan het slot een korte toepassing. Deze manier van spreken functioneerde gedurende een lange tijd prima en bouwde mensen echt op.”

Maar in de huidige tijd, waarin een verschuiving heeft plaatsgevonden ,,van woord- naar beeldcultuur, van oor naar oog, van argumenten naar indrukken’’ voldoet deze manier niet meer, constateert Van der Spoel. ,,Het belangrijkste gevolg hiervan voor de prediking is dat ook de bijbelse boodschap tegenwoordig bewust boeiend en beeldend moet worden overgedragen.’’ Wat overigens niet betekent dat argumenten er niet meer toe doen of dat er door de huidige generatie niet meer wordt nagedacht en alleen nog maar wordt gevoeld. ,,Er wordt wel degelijk nagedacht - maar op een andere manier.’’

Dat we in een beeldcultuur leven, betekent níet dat beamers in de kerk nodig zijn, vindt Van der Spoel. ,,Je ziet die nu opkomen in de kerken, maar in het bedrijfsleven zij ze alweer bijna helemaal verdwenen’’, aldus de predikant, die ook werkzaam is in het bedrijfsleven. ,,De kerk hobbelt meestal wat achter dit soort ontwikkelingen aan, maar die fase kunnen we gewoon overslaan, dan mis je niks. Belangrijker is dat degene die preekt écht is en niet saai, maar beeldend préekt.’’

Relevant
Preken in deze tijd, betekent wat Van der Spoel betreft de hoorder overtuigen van de relevantie van de bijbelse boodschap voor zijn eigen leven, en dat van de gemeente. Niet om de hoorder te geven wat hij horen wil. En ook niet met een ‘versimpeling van de inhoud’, zoals hem wel eens verweten wordt. Van der Spoel is het daar absoluut mee oneens. ,,De eerste stap in het preekproces is altijd heldere bijbelse exegese. Maar stap twee is dat je nadenkt over de vraag: hoe kan ik deze boodschap dichtbij de hoorders brengen op een manier dat mensen op het puntje van hun stoel blijven zitten?’’
 
Dat kerken te maken hebben met teruglopende ledentallen heeft volgens Van der Spoel onder meer te maken met het feit dat veel predikanten niet met relevantie en passie preken. ,,Dan gebeurt het dat mensen teleurgesteld de kerk weer uit komen en denken: ‘hij heeft het over God gehad, maar ik zie niet wat dat betekent voor míjn leven’. Dat kan mensen het laatste zetje geven, de kerk uit. Op het moment dat duidelijk wordt: ‘hé het gaat echt over mijn leven’, heb je kans dat mensen de kerk toch weer opzoeken.’’ Dat is ook Van der Spoels ervaring in de Kruispuntkerk in Amersfoort ,,Nu ik deze manier van preken hanteer, groeit het aantal mensen dat naar de kerk komt.’’

Naast relevantie hebben mensen behoefte aan ,,doorleefde preken”. ,,Daarom is het zo belangrijk dat er bewogen predikers op de preekstoel staan. Bewogen is iets anders dan bevlogen; ik hoef geen drukgebarende, schreeuwerig figuur op de preekstoel. Maar een betrókken prediker, die zelf door de tekst waarover hij preekt heen is gegaan, die weet waarover hij praat. Mensen voelen dat onmiddellijk.’’

Afhankelijk
Westerse predikers moeten zich volgens Van der Spoel in alle eerlijkheid afvragen waarom er soms zo weinig zichtbare vrucht op de verkondiging is. ‘Is het de geest van de tijd, de hardheid van de harten van de hoorders of zou het ook kunnen zijn dat we als predikers zelf nauwelijks nog geloven dat mensen onder onze verkondiging tot bekering komen?’, schrijft de predikant in het eerste hoofdstuk, over ‘roeping’. ,,Wij zijn niet gewend om dat ons zo af te vragen’’, licht Van der Spoel toe. ,,Het is allemaal aan God en aan de Heilige Geest. Maar als je je afhankelijk van de Geest opstelt, mag je geloven dat God jou volop in het geestelijk proces wil betrekken. Geloof je er ook in dat God deze preek voor déze zondag wil gebruiken om mensen te veranderen?’’

Hart
De preek is nog steeds het hart van het werk van de predikant, stelt Van der Spoel. ,,De preek is behoorlijk weggeduwd door pastoraat, en door allerlei vergaderingen. Maar omdat de verkondiging toch steeds weer het hart van het gemeente-zijn is, mag het nooit het sluitstuk worden van de agenda van de predikant. Preken is een manier van leven. Alles wat je hoort, ziet en meemaakt, komt in het licht van het bijbelgedeelte voor komende zondag te staan.’’

Zelf besteedt Van der Spoel drie ochtenden in de week aan zijn preek. ,,Maandagochtend is voor de exegese: wat staat er nu eigenlijk, hoe hebben de schrijvers het bedoeld, hoe was de situatie bij de lezers, enzovoorts. Vervolgens denk ik dinsdagochtend na over de opbouw van de preek. Op een A-viertje schrijf ik de route (de mindmap) die ik wil doolopen in mijn preek: een aansprekend voorbeeld, een bijbelgedeelte, aantonen van het nut, verdieping in de Bijbel, tegenwerpingen en de vraag wat nu?’’ De derde ochtend - meditatie-ochtend - brengt Van der Spoel door op een hoogzit van de boswachter in het bos, met mindmap en Bijbel. ,,Na twee dagdelen is de preek klaar, maar de prediker nog niet. Daar in het bos zoek ik de stilte en laat ik de woorden diep doordringen. Een cursist bracht het mooi onder woorden: ‘Ik was gewend om de preek te maken, nu heb ik de preek ontvangen’.

Aan de hand van het A-viertje houdt hij zijn preek de volgende zondag. ,,Omdat je het goed doorleefd en doordacht hebt, heb je aan een aantal steekwoorden genoeg om te weten wat je wilt zeggen. Het gaat mij niet om preken uit het hoofd, maar om preken uit het hart. En daarvoor is het belangrijk dat je oogcontact maakt met je hoorders.’’

Impact
Wat Ron van der Spoel merkt is dat wanneer de preek weer het hart van de dienst wordt en impact heeft, daar ook in de gemeente over gesproken wordt. ,,Ik krijg veel reacties per mail en telefoon op mijn preken. Daarnaast kun je kunt het gesprek erover ook organiseren. Elke eerste zondag van de maand preek ik over het jaarthema. De bijbelkringen praten vervolgens twee avonden die maand door over de preek.’’

Het boekje Preken is prachtig is niet alleen voor voorgangers; bewust heeft Van der Spoel niet allerlei theologische taal gebruikt. ,,Een grappige ontdekking is dat ik merk dat gemeenteleden er ook veel aan hebben. Ik heb een keer uitgelegd aan mijn gemeente: zo maak ik een preek, deze stappen zet ik. Dat kijkje in de keuken maakt dat ze nu nog betrokkener luisteren. Ze denken meer mee: ‘wat zou de volgende stap zijn?’”