W i l l e m   J.   O u w e n e e l

O, broeders, laat ons Hem, de Overwinnaar, loven...

Hoe lieflijk, als broeders elkander ontmoeten,
vergaard door de Heer aan de avondmaalsdis...

Dit zijn twee fragmenten uit liederen van Herman C. Voorhoeve (wiens honderdjarige sterfdag wij dit jaar gedenken). Voorhoeve was voorman van de 'Broederbeweging' in Nederland, en dat kun je wel horen ook. Immers, in zijn liederen komen een aantal keren 'broeders' voor, maar nooit zusters!

Ik herinner me hoe jaren geleden een 'voorlijke' broeder na het zingen van lied 27 vers 3 voorstelde het couplet nóg eens te zingen, maar dan nu als volgt: 'O, zusters, laat ons Hem...' Het gebeurde met enige gêne (misschien wel het meest door de zusters zelf).

Nu kan men natuurlijk antwoorden, dat in het Nieuwe Testament toch vele malen de
'broeders' worden aangesproken, zonder dat de zusters erbij vermeld worden. Ja, dat is waar, maar dat hangt wel van de vertaling af.

Het Griekse woord adelphos betekent 'broeder' (meervoud adelphoi, 'broeders') en adelphè betekent 'zuster' (meervoud adelphai, zusters'). De meervoudsvorm adelphoi kan 'broeders' betekenen, maar ook 'broeders en zusters'. Nagenoeg overal waar in het Nieuwe Testament 'broeders' staat, in ieder geval wanneer in de Brieven de gelovigen worden aangesproken, betekent adelphoi 'broeders én zusters'.

In het Grieks lijken adelphos en adelphè zoveel op elkaar, dat het ons niet stoort wanneer er alleen maar adelphoi staat waar zowel de broeders als de zusters bedoeld zijn. Maar in het Nederlands stoort het wel degelijk als er alleen maar 'broeders' staat, zoals in de genoemde liederen.

Eigenlijk moet ik mij correcter uitdrukken: het stoort ons vandaag in de 21e eeuw. In de 19e eeuw, toen de 'Broeder-beweging' in opkomst was, zal het wel niemand gestoord hebben. In feite werden zusters - althans voor óns gevoel - toen ook in veel opzichten als tweederangs gelovigen beschouwd. Vandaag zien wij ze gelukkig niet meer zo. Laten we het woord 'broeders' in zulke liederen dan ook maar gauw vervangen door 'christ'nen' of iets dergelijks. Of moeten velen onder ons toch nog wel degelijk 'omdenken' als het erom gaat zusters als volstrekt gelijkwaardige gelovigen te beschouwen... ?