www.vergadering.nu De Leesmap www.vergadering.nu

Herkenbare ontwikkelingen
De ontwikkelingen in de GKV en in de Vergadering blijken heel aardig parallel te lopen. [HS]

Nederlands Dagblad - 7 augustus 2004  www.nd.nl


Zestig jaar na de Vrijmaking zijn kerken niet op een noemer te brengen

'Heer, kom dichterbij
dan kan ik Uw schoonheid zien
en Uw liefde voelen
diep in mij.'

Deze liedregels uit de Opwekkingsbundel (nr. 488) werden onlangs gezongen in een vrijgemaakte belijdenisdienst. Weinigen vonden het waarschijnlijk schokkend, maar tien jaar geleden zou het niet gebeurd zijn. En er zitten nog mensen in de kerk die de woorden moeilijk over hun lippen krijgen: ze passen niet bij hun geloofsbeleving. De Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt), die 127.000 leden tellen, zijn weliswaar in snel tempo aan het veranderen, maar lang niet iedereen wil dezelfde richting op. Waartoe dit precies leidt, weet niemand zestig jaar na de Vrijmaking.

door onze redacteur Reina Wiskerke

De vrijgemaakten, ooit zo zelfverzekerd en vol vertrouwen in hun idealen, hebben het afgelopen decennium veel over zichzelf nagedacht. Soms zoveel dat ze er zelf moe van werden. Er ontstond zelfs een klimaat van weg met ons, wat vooral ouderen verdrietig stemde.

De tijd was er rijp voor dat wel. Generaties kwamen aan het roer die de Vrijmaking in 1944 niet hadden meegemaakt, die hun stempel ook niet hadden gezet op de opbouw van het vrijgemaakte leven. Uiteraard speelden allerlei ontwikkelingen mee die in andere kerken en in de hele samenleving hun spoor trokken. Zo leverden mensen in het algemeen zich niet graag meer uit aan een complete levensbeschouwing, met bijbehorende normen, idealen, instituties en sociale activiteiten. De grote verhalen zijn voorbij, heette het. Mensen stelden daarom zelf wel een pakketje samen van idealen, normen, gewoonten en sociale activiteiten om tot persoonlijke ontplooiing te komen.

[….]

Charismatisch
De persoonlijke zoektocht naar bezieling en geloofszekerheid is voor veel vrijgemaakten belangrijker geworden dan de toekomst van hun kerken. Die instelling heeft vast wel te maken met de tijdgeest, waarin zelfontplooiing het hoogste doel is, zoals bezorgde commentatoren menen. Deze verklaring kan kerkgangers ook onrecht doen. Want in de beleving van verbondskinderen ligt het ongeloof tegenwoordig vlak om de hoek. Ouders zijn daarom geneigd de persoonlijke zoektocht van hun kinderen serieus te nemen, ook als die leidt naar interkerkelijke jeugddiensten. En raken ze er zelf van overtuigd dat God meer wil geven dan de (aangevochten) vrijgemaakte traditie te bieden heeft, dan laten ze zich niet meer door die traditie terugfluiten. Biedt de eigen kerk daar geen ruimte voor, dan vertrekken ze desnoods naar elders.

De aandacht lijkt daarbij eerder uit te gaan naar evangelisch en charismatisch gedachtegoed dan naar vrijzinnige theologie. Vooral het werk van de Heilige Geest krijgt veel aandacht, inclusief bijzondere gaven als genezing en tongentaal.

Een vrijgemaakte werkgroep onder de naam 'Gods Geest werkt' timmert aan de weg met een website en conferenties. Vrijgemaakte bejaarden in d' Amandelboom te Bilthoven, opgebloeid onder de prediking over Gods vaste verbond, zullen hun hoofd schudden: 'Hoe is het mogelijk?' Op sommige kansels wordt wel begrip getoond. "Laatje door allerlei excessen in de charismatische wereld niet afleiden", zei ds. G. Gunnink uit Amersfoort in een preek. "Nu de verwereldlijking met vrachtwagens over de christelijke wereld wordt uitgestort, hebben we meer dan ooit nodig te weten wat het is, dat Gods Geest over ons is uitgestort, er is meer nodig dan het afwijzen van excessen van de Pinksterbeweging." En: "Als we zeggen: 'Die bijzondere gaven kunnen per se niet meer uitgedeeld worden nu', dan halen we Gods Geest naar beneden... Nergens zegt Paulus: er zijn gewone gaven die blijven en buitengewone die voorbijgaan." Zelf ging Gunninks verlangen overigens niet uit naar bijvoorbeeld tongentaal, maar uitsluiten dat ze nog voorkomt, wilde de predikant niet.

Twee auteurs van het boek Meer dan genoeg (De Vuurbaak, 2004) geschreven in reactie op het verlangen naar meer van de Geest zijn gedecideerder. De twee predikanten K. de Vries en J. van Benthem weten het zeker: "Wij hebben dit teken dus echt niet meer nodig". Zo kiest ieder een koers. Er ontstaan richtingen. Er zijn naast bevlogen kerkgangers ook randleden. En plaatselijke gemeenten krijgen een eigen kleur en geur. In veel kerken hebben ze daarmee (tot op zekere hoogte) leren leven, in de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) niet. Het vrijgemaakte bouwwerk kraakt. De spankracht van deze kerkgemeenschap wordt danig op de proef gesteld.

Hellend vlak
Boven de markt hangt nog een bekende voorspelling, tien jaar geleden verwoord door de godsdienstsocioloog G. Dekker: de 'vrijgemaakten' gaan de 'synodalen' achterna. Het hellende vlak dreigt echt, zei hij bij de herdenking van vijftig jaar Vrijmaking. Gereformeerden staan van oudsher met beide benen in de wereld, legde hij uit. En daarom zijn ze niet immuun voor die wereld, zoals de synodaal gereformeerden (inmiddels opgegaan in de Protestantse Kerk in Nederland) al hebben laten zien. Dat vrijgemaakt gereformeerden kort daarvoor vrouwen in de kerk stemrecht hadden gegeven, vond hij tekenend. Bij de synodaal-gereformeerden leidde dat tot toelating van de vrouw tot alle ambten.

Oppervlakkig bezien lijkt de waarschuwing van Dekker niet aan te sluiten bij wat vrijgemaakt gereformeerden momenteel bezighoudt, al zijn er die zo hun eigen gedachten hebben over de vrouw in het ambt en, om nog maar iets te noemen, homoseksuele relaties. Het hedendaagse levensgevoel is zeker een factor van betekenis. In het pastoraat wordt rekening gehouden met de weerbarstigheid van het leven. Tegelijk hoor je spreken over de noodzaak van een radicale navolging van Christus. Ook wat dit betreft is het moeilijk de stand van zaken op een noemer te brengen. Verontruste vrijgemaakten die zich onlangs afscheidden, hebben hun voorzorgsmaatregelen echter genomen. Het eerste dat ze deden, was het afschaffen van het stemrecht van vrouwen.

Lees meer... | Dossier "60 jaar Vrijmaking" op www.nd.nl | Reactie Henk Medema

De Leesmap-index


 

www.vergadering.nu