Redactioneel door Willem J. Ouweneel

INTELLIGENT DESIGN

Dit 'redactioneel' begint waar het vorige mee eindigde, en wel bij de storm die minister Maria van der Hoeven ontketende door op haar ministerie een debat te willen voeren tussen evolutionisten en aanhangers van de Intelligent Design-beweging (afk.: ID).

Op 8 juni is intussen het boek Schitterend ongeluk of sporen van ontwerp? Over toeval en doolgerichtheid in de evolutie (red.: C. Dekker, R. Meester & R. van Woudenberg, uitg. Ten Have) aangeboden aan de minister.

Dit ELLIPS-nummer is geen themanummer, maar geeft wel ruim aandacht aan Intelligent Design. De schrijvers zijn wetenschappelijke vaklui. Toch zijn de auteurs bij voorbaat als wetenschappers niet serieus genomen en roepen ondeskundige politici, terwijl ze het boek nog niet eens gezien hebben, dat Intelligent Design 'onwetenschappelijk' is. In een televisiedebat betichtte Ronald Plasterk Cees Dekker zelfs van 'pseudowetenschap' - en dat terwijl Dekker in 2003 de prestigieuze Spinozaprijs heeft ontvangen voor zijn wetenschappelijk werk op het gebied van de nanotechnologie.

Geloof en wetenschap

Het is boeiend te zien hoe buitengewoon fel de politiek en sommige wetenschappers gereageerd hebben op het boek van Cees Dekker c.s. over Intelligent Design - zelfs nog vóórdat het boek verschenen was. Het loutere feit dat het boek blijkbaar wilde 'aantonen' dat de werkelijkheid 'ontwerp' (plan- en doelmatigheid) vertoont, joeg de opponenten al de boom in, omdat iedereen zich onmiddellijk realiseerde dat 'ontwerp' naar een Ontwerper verwijst. Dat betekent God invoeren in de natuurwetenschap, en dat mag natuurlijk niet van Plasterk en consorten. Men ging niet in op de feitelijke mathematische en fysische (!) argumenten van Dekker en de zijnen - dat kon ook moeilijk, want het boek was nog niet eens beschikbaar - maar schoof de hele discussie bij voorbaat terzijde. Sommige thema's 'mogen' blijkbaar niet-, ze zijn niet 'politiek correct'. Nu werd de discussie sterk aangewakkerd door het feit dat de minister van onderwijs, Maria van der Hoeven, op haar ministerie een debat voorstelde over ID. Dat was helemaal tegen het zere been van bepaalde atheïstische wetenschappers. Ze gedroegen zich alsof de minister het debat over het aderlaten of over de platte aarde had willen heropenen! Trouwens, ik geloof dat het Maria van der Hoeven zelf was die op hoogst ongelukkige wijze het debat voorstelde als een tussen 'wetenschappers' en 'gelovigen' - althans, zo is het in de pers terechtgekomen. Dat was ergerlijk, omdat het ten eerste om een debat tussen wetenschappers en wetenschappers gaat, en ten tweede om een debat tussen gelovigen en gelovigen.

Geen creationisme

Eén ding mag duidelijk zijn: dit ELLIPS-nummer gaat niet over het creationisme als zodanig. De ID-beweging en het creationisme hebben alleen maar met elkaar én met het theïstisch evolutionisme gemeen dat alle drie stromingen in een Ontwerper geloven. Alle christenen geloven in Intelligent Design, dunkt me, maar omgekeerd hoeven ID-aanhangers totaal geen christenen of zelfs maar theïsten te zijn. Een ID-aanhanger kan evengoed een creationist als een theïstisch evolutionist (iemand die in een door God, of 'iets goddelijks gestuurde evolutie gelooft) zijn, of zelfs een agnost- dat is in dit geval iemand die wel in 'ontwerp' gelooft, maar geen idee heeft wat hij met het concept 'Ontwerper' aan moet.

Daarom is het ook zo'n onzin om te beweren dat de ID-beweging geloof en wetenschap vermengt. Voorzover zij dat al doet, doet ze dat niet sterker dan het evolutionisme of het naturalisme dat doet. Er is heel wat geloof zonder wetenschap - maar er is geen wetenschap zonder geloof. En dat is ook helemaal geen punt. We hebben ons alleen te hoeden voor degenen die deze stelling ontkennen en tegelijk proberen ons hun gelootsvisies als 'wetenschap' te verkopen. Dit wat betreft de wetenschapstheoretische voorvragen.

Er is echter ook een andere kant. De ID-beweging mag ons sympathiek voorkomen omdat wij als christenen a priori geloven in ontwerp en Ontwerper. Maar daarmee is nog niet gezegd dat de argumenten van de ID-aanhangers ook strikt natuurwetenschappelijk overtuigend zijn. U vindt in dit nummer daarom twee kritische bijdragen van prof. dr. Sjoerd Bonting en student Marnix Medema, die allebei in ontwerp en Ontwerper geloven, maar de argumentatie van de ID-beweging niet bewijskrachtig vinden.

Vanuit een andere gezichtshoek onderstreept ook dr. De Jong de betekenis van 'ontwerp'. Zelf ga ik in een artikel in op de wetenschapstheoretische achtergronden. Daarnaast vindt u in dit nummer nog twee andere thema's: de hedendaagse discussie over de persoon en het werk van de Heilige Geest (een interview van dr. K. van der Zwaag) en de discussie over de 'eindtijd' (een kritiek van dr. Onnekink op drs. E.J. Ouweneel en drs. N. Vanharen en hun repliek).

EH-Symposium
`Intelligent Design, Creatie, Evolutie'
Amersfoort, 28 oktober 2005...