www.vergadering.nu De Leesmap www.vergadering.nu

Friesch Dagblad - 12 februari 2008 - www.willemouweneel.nl

Stammenoorlog

Willem Ouweneel 
Column

Op 26 september 1345 vond de beroemde Slag bij Warns plaats, in de buurt van Staveren, een veldslag tussen de Friezen en de Hollanders. De zwaar geharnaste, paardloze Hollanders waren geen partij voor de woedende Friezen en werden verpletterend verslagen. Ook de Hollandse graaf Willem IV en zijn oom Jan van Beaumont sneuvelden. Dat raakt mij persoonlijk, want Willems vader én Jan van Beaumont waren halfbroers van mijn voormoeder Aleid van Henegouwen. Sommige Friezen herdenken de slag nog elk jaar op de laatste zaterdag van september, wat voor mij als Hollander natuurlijk diep kwetsend is...

Warns is ook bekend geworden door die andere ‘stammenoorlog’: die tussen de Schieringers en de Vetkopers, die pas beslecht werd doordat de Schieringer Jelmer Ottes Sytzama de stins van de Vetkoper Douwe Geales Galema afbrak (eind 15e eeuw).




Ik moet aan dat soort stammentwisten denken als ik kennis neem van de stammenoorlogen die in Afrika steeds weer oplaaien, zoals nu in Kenya. Daar komt onder het dunne laagje beschaving en democratie weer de oude stammenstrijd tevoorschijn. Trouwens, zijn wijzelf wel echt van dat oude stammeninstinct bevrijd? Vandaag uit de stammenstrijd zich gewoon in andere vormen, vooral op politiek en kerkelijk gebied. De stammen zijn vandaag alleen een beetje groter: vóór 1990 waren ‘de vijanden’ ‘de Russen’, vandaag zijn het de moslims. Het oude stammeninstinct duikt op bij een man als Geert Wilders, die zijn opvattingen over de islam helemaal gegoten heeft in de mal van het ‘wij tegen hen’. Zijn ouderwetse vijandbeeld van ‘de’ moslims moet het hebben van stereotiepen: alle moslims zijn zo en zo, en ‘dus’ gevaarlijk – zoals Friezen vroeger precies wisten hoe ‘de’ Hollanders in elkaar zitten, en Hollanders wisten dat van ‘de’ Friezen (koppig, recht voor de raap, u weet wel).

In de kerk gaat het er meestal wat beschaafder aan toe, maar in wezen toch niet veel anders. Bij de Gereformeerde Gemeenten moet elke dissident het ontgelden. Hun generale synode heeft unaniem besloten de tucht tegen dr. Klaas van der Zwaag te handhaven. Men weigert een inhoudelijk gesprek met hem aan te gaan, nee, hij wordt op puur procedurele gronden veroordeeld. Dus zag Van der Zwaag zich gedwongen zijn lidmaatschap van die kerk op te zeggen, en dus hebben ze daar wéér een man minder die zelfstandig kan denken en het aandurft zijn gedachten ook hardop te uiten. Een hele ‘volksstam’ is hem al voorgegaan in dit eliminatieproces.

En dan de ‘kleine oecumene’: de pogingen tot hereniging van de christelijk gereformeerden, de gereformeerd-vrijgemaakten en de Nederlands gereformeerden. Het is verbazend hoe gemakkelijk zij zich in 1892, 1944 en 1967 afscheidden van de tegenpartij, en hoe moeilijk het is ze weer bij elkaar te krijgen, terwijl zij nergens wezenlijk in verschillen. Stereotiepen, om niet te zeggen vijandbeelden, hebben ook hier veel invloed. Het is heel goedkoop zich van de ander te distantiëren met kreten als ‘verbondsautomatisme’, ‘toe-eigening des heils’, of door vermeende ‘vrijzinnige’ of (haast nog erger) ‘evangelische’ invloeden bij de ander aan te wijzen.

Vandaag worden zulke zaken niet meer uitgevochten door middel van veldslagen, maar door synodes – en die houden de gescheidenheden tot dusver keurig in stand. Maar er is een lichtpunt: op lokaal niveau blijkt in steeds meer plaatsen mogelijk wat op synodaal niveau blijkbaar nauwelijks mogelijk is. Zoals die Fries in Amsterdam, dr. Siebrand Wierda, die een stadskerk stichtte in samenwerking met christenen uit de drie genoemde kerken plus de Gereformeerde Bond in de PKN. Vlak bij mij in de buurt is de gemeente ‘Rijnwaarde’ in Leidserijn, de nieuwste wijk van Utrecht, waar onder leiding van ds. Richard Roest christenen uit alle drie genoemde reformatorische kerkgenootschappen samen broederlijk gemeente zijn. Oók vlak in de buurt is ‘Het Kruispunt’, een kerk in de Amersfoortse wijk Vathorst, waar onder leiding van ds. Ron van der Spoel Gereformeerde Bonders, christelijk gereformeerden en Nederlandse gemeenten samenwerken.
Het kán dus, synodevoorzitters! Staakt uw aloude stammenstrijd en luister eens naar de werkvloer.

Prof. dr. Willem J. Ouweneel doceert aan de Evangelische Hogeschool in Amersfoort, de Evangelische Theologische Faculteit in Leuven en de Evangelische Theologische Academie in Zwijndrecht en is auteur van vele boeken op het terrein van theologie en filosofie.

De Leesmap-index


 

www.vergadering.nu