|
Gepubliceerd op 31 oktober 2014
Het gevaar van een 'broederraad' in de Vergaderingen
Door Harry Sleijster
15 jaar geleden was de Zwolse Vergadering een grote, bloeiende club van 140 mensen (incl. 50 kinderen). Zoals de meeste
Vergaderingen kenmerkte ook de Zwolse zich door de afwezigheid van een vaste liturgie en kerkenraad. Onderwerpen werden
gezamenlijk besproken wanneer men daartoe aanleiding zag en er werden samen beslissingen genomen. In elke groep zijn er mensen
die net iets meer initiatief nemen en zo worden problemen, uitdagingen en discussies op een Broedervergadering besproken.
Agendacommissie
In 1999 werd het duidelijk dat het niet voor iedereen helder was hoe zaken besproken moesten worden. Na lange discussie werd er
besloten een 'Agendacommissie' in te stellen. Zo had de gemeente een aanspreekpunt en wist ze wie verantwoordelijk zou zijn voor
een stuk leiding in de gemeente. Deze broeders zouden ook gaan werken aan de visie van de gemeente.
Broederraad / ANBI / Stichting
In 2008 werd er een nieuwe visie gepresenteerd. Deze was voorzien van een beleidsplan waarin werd voorgesteld de Agendacommissie
om te vormen tot een Broederraad (naar model van diverse evangelische gemeenten). Deze oudsten zouden dan formeel leiding
gaan geven aan de gemeente en eventueel besluiten nemen (knopen doorhakken).
De juridische vorm van de Zwolsche Vergadering was tot dan toe een vereniging. Het gebouw en de collectegelden waren
eigendom van deze juridische rechtspersoon. Deze zou worden omgevormd tot een stichting. De aanleiding was het begeren
van de ANBI-status. Deze status geeft recht op belastingaftrek en er gingen hardnekkige geruchten dat deze status enkel nog aan
stichtingen zou worden toegekend.
De Vergadering kenmerkt zich door de afwezigheid van regels en structuren (behalve de nieuwtestamentische). De Nederlandse wet
verbindt echter wel regels en structuren aan stichtingen die de ANBI-status ambiëren. Deze waren allemaal uitgewerkt in het
beleidsplan.
Daarnaast werd er besloten dat de bestuursleden van de nieuwe stichting enkel nog mensen zouden mogen zijn uit de Broederraad.
Dat leek een goed idee, want de Broederraad was een forse club van meerdere broeders.
Procedures
De stichting had een reglement nodig, waarin alles keurig werd geregeld. Maar men vergat een reglement te maken voor de
Broederraad zelf. Helaas werd er niets vastgelegd over hoe deze raad vervangen of aangevuld kon worden. Een benoeming is voor
het leven.
Misschien dacht de raad dat het wel zou loslopen? Misschien dacht de raad dat zelf te kunnen regelen door mensen te vragen
zitting te nemen. Feitelijk heeft de gemeente geen formele invloed meer op de stichting, omdat deze nu gekoppeld is aan de
Broederraad.
In de politiek spreekt men in dit soort gevallen van een weeffout. En zoals de meeste weeffouten, zou ook deze weeffout grote
gevolgen hebben.
Waar gehakt wordt…
Elke gemeente heeft moeilijke perioden en uitdagingen, zo ook de Zwolse. Langzaam nam het aantal bezoekers dat van huis uit in
de Vergadering kwam, af. Daarnaast kwamen er soms nieuwe mensen bij, met achtergronden uit diverse gezindten. In 2014 was er nog
een clubje van 40 mensen over. Van die 40 waren er 12 kinderen. Ook de broederraad was uitgedund; er waren nog maar 3 broeders
over.
Er ontstond onrust in de gemeente. De aanleiding voor die onrust was de aanwezigheid van ‘lawaaiige’ kinderen in de dienst.
In plaats van het gesprek met de gemeente aan te gaan, besloot de Broederraad af te treden, omdat ze zichzelf niet langer
gekwalificeerd achtte. De onrust had hen moe gemaakt. Ze erkenden de langzame achteruitgang en de frustratie. In overleg zou er
een gemeenteavond komen waarop het leiderschap en de frustratie zou worden besproken. Er werd een broeder aangewezen die deze
avond zou gaan organiseren.
Loskoppeling
Al snel werd het idee geopperd om weer terug te gaan naar de broedervergaderingen. In de gemeente vond dit idee een brede
steun. Dit zou echter betekenen dat statuten van de stichting ook aangepast zouden moeten worden, zodat de raad (inmiddels nog
maar 2 broeders) ook formeel van haar bestuurstaken ontheven kon worden.
Na het lezen van deze conclusie besloot de Broederraad echter zichzelf opnieuw te installeren. Het echte probleem was in
hun ogen nu namelijk ineens niet het bestuur, maar de frustratie van de gemeente. De reeds geplande gemeenteavond werd
tot nader order afgelast, zelfs tijden en indeling van de samenkomsten werden veranderd. Dit sloeg in als een bom.
Exodus
Enkele weken later besloot de Broederraad toch maar haar standpunten op een avond toe te lichten. Zij waren door de gemeente
geroepen om als oudsten leiding te geven en konden dat niet eenvoudig opgeven. Met de toelichting werden er ook nieuwe regels
afgekondigd. In plaats van het samen bespreken en oplossen van de problemen, werden structuren gewijzigd en nieuwe regels
doorgevoerd.
De Broederraad was een instituut geworden dat los kan gaan staan van de gemeente. Omdat ze juridisch eigenaar zijn, staat
het hun vrij regels te maken en te veranderen. Als de raad geen overleg wenst, dan heeft de gemeente daarnaar te luisteren.
En zo begon er een nieuwe en snelle uittocht van mensen. Mensen die zich niet gehoord voelden. Mensen die zich niet serieus
genomen voelden. Mensen die zich niet langer thuis voelden. Mensen die het idee hadden dat een geestelijk gezin niet op
deze manier vorm kan worden gegeven. Zelfs verzoeken om persoonlijke gesprekken werden afgewezen! En zo daalde het aantal leden
naar onder de 10.
Conclusie
Had dit voorkomen kunnen worden? Zeker.
De uitdaging van een Broederraad is het zijn van een faciliterende factor. Als er problemen zijn, dienen zij op zoek te gaan
naar het gesprek, waarbij ze de kracht van de gemeente zelf mobiliseren om oplossingen te vinden. Zolang een Broederraad zoekt
naar participatie en communicatie, hoeven er geen problemen te zijn. Maar het is naïef om te denken dat broeders dit voor het
leven volhouden. Juist wanneer er problemen ontstaan, moet het voor de Vergadering mogelijk zijn om samen oplossingen te
vinden.
Als men structuren ambieert, zal men daar ook statuten voor op moeten stellen. Deze zouden moeten garanderen dat de gemeente
altijd in kan grijpen met bijvoorbeeld een meerderheidsbesluit.
Met het hebben van een Broederraad is duidelijk in de gemeente wie er de leiding heeft. Tegelijkertijd zorgt het ook voor een
bepaalde passiviteit bij de gemeente, omdat er onbedoeld het beeld kan ontstaan dat de leiding moet organiseren. Dit is een
probleem in veel kerken en gemeenten. Dit is ook een probleem waar Vergaderingen nooit last van hadden, vanwege de afwezigheid
van dergelijke structuren.
Tot slot
Als er gekozen wordt om de gemeente en haar bezittingen juridisch in te kaderen, dan is het verstandig om ook zaken als
verkiezingen en ambtstermijnen te regelen. Het een kan niet zonder het ander. Goede overwegingen vooraf voorkomen problemen
achteraf. Ook dient er van tijd tot tijd met de gemeente te worden geëvalueerd of de gekozen richting nog steeds gedeeld wordt,
en of de 'ambtsdragers' hun taken naar behoren (kunnen) uitvoeren.
De vraag die echter blijft staan, is of een dergelijke juridische inkadering eigenlijk wel 'des Vergaderings' is.
Naschrift
In maart 2016 is de vergadering gestopt. De beide oudsten kerken nu in een baptistenkerk in een naburige plaats.
|