Brink 13 - Zwolle

 
Oude geschiedenis
Nieuwe geschiedenis

Recente geschiedenis
Oude foto's
Brink historisch
Blekerswegje

De geschiedenis van de Zwolse 'Vergadering'  Deel 2


1914-1950 -  De nieuwe geschiedenis - Brink 13
Brink 13 - Het lokaal
Op  24 februari 1914 kochten enkele broeders op een veiling in Odeon te Zwolle een perceel, waarop een huis en tuin en vruchtbomen voor de prijs van ƒ 4305. De grootte is 415 m².
In de koopakte staan een vijftal broeders vermeld die destijds in Zwolle woonden. Zij worden genoemd als "de eenige leden van de Vereeniging Ons Lokaal" gevestigd Frederikplein 2 te Zwolle.
Het zijn:
 - Albertus Nanno Spijkman, koopman, wonende te Zwolle
 - Hugo la Rivière, uitgever, wonende te Zwolle
 - Anton Voorhoeve, uitgever, wonende te Zwollerkerspel
 - Joseph Voorhoeve, uitgever, wonende te Zwolle
 - Jan Willem Zweers, schoenmaker, wonende te Zwolle

 

Als je het 'snelle' schrift een beetje weet te ontcijferen zie je de namen van de bovengenoemde kopers.
Spijkman verklaarde het bod op de massa der perceelen te hebben gedaan voor de Vereeniging Ons Lokaal, gevestigd te Zwolle, als mondeling gemachtigde van de heeren... enz., en die perceelen voor de geboden prijs van 4.305 gulden in koop te accepteren.

Gedeelte uit de koopakte van 24 februari 1914

  Beweeg je muis over de akte en je ziet de kaart van Brink 13, anno 2002

Het huis werd in 1914 direct gesloopt en een nieuw lokaal met een woonhuis werd op het oostelijk gedeelte van het perceel gebouwd, namelijk op de hoek van de Brink en het Koewegje.

Het jaar daarop werd het overbodige naastliggende gedeelte door de 'vereniging' doorverkocht aan Jozef Voorhoeve. Daarbij werd goed overwogen hoe men zich kon verzekeren van rust in en om het lokaal. Het perceel werd bij deze transactie namelijk bezwaard met de erfdienstbaarheid dat op het lijdend erf "nimmer een drankwinkel, koffiehuis, uitspanning, bordeel of inrichting van vermakelijkheden mag worden gevestigd of uitgeoefend, of daarop eenige inrichting mag worden opgericht welke door stank, naar het oordeel van den eigenaar van het heerschend erf, last veroorzaakt...enz".

De meting
De tekening rechts is de meting welke plaatsvond in 1915 naar aanleiding van de aankoop van perceel.

Nadat het oude huis en de oude schuur gesloopt waren, werd er dus in 1914 een nieuw gebouw neergezet: een huis met een aangebouwd vergaderlokaal. N.B.: De plaats van samenkomst werd (en wordt) in 'Vergaderingskringen' altijd "lokaal" genoemd.
Op de meting zie je duidelijk de afschuining op de hoek van de Brink en het Koewegje.
Het Koewegje was de doorgaande weg om Zwolle heen en was toen slechts zo'n 3 meter breed, met een schutting aan de overkant als afscheiding.

Zoals gezegd, het naastliggende bouwterrein werd door Jozef Voorhoeve direct doorverkocht, maar wel mét de nodige beperkende voorwaarden.

De kadastrale meting van het nieuwe lokaal in 1915

Lokaal en woning
Het gebouw is, wat de afmetingen betreft, thans nog steeds hetzelfde: ongeveer 21 x 8 meter.
Men kwam het lokaal binnen via het 'gangetje' naast de woning door een dubbele deur. Daarna ging men rechtdoor, door weer een dubbele deur het lokaal binnen. De garderobe was achterin het lokaal. Na de eerste dubbele deur kon je ook in de woning komen als je direct linksaf ging. Daar was ook de toilet en de gang helemaal naar voren, waar de voordeur van de woning was en de trap naar de bovenverdieping. Rechts waren dan de twee woonkamers. De voordeur van de woning was dus voor aan de weg naast het gangetje.
In 1914 werd Gerrit Vernhout de eerste koster. Geen gemakkelijke baan. Je maakte het niet ieder naar de zin. Maar hij deed het 'op zijn eigen manier' (zo zegt men) tot ongeveer 1948.

1920
Jozef Voorhoeve
Op 11 mei 1920 kocht Jozef Voorhoeve op een veiling het heerenhuis en een magazijn op de hoek van de Brink en het Bleekerswegje  van wijlen Derk Jan Antoni Samuel Zweers. Dat was wellicht de vader van de in Zwolle bekende broeder J.K. Zweers.
Bij zijn aan- en verkopen liet Jozef Voorhoeve zich steeds in eerste instantie vertegenwoordigen door de heer Mannes Meijerink, architect, wonende te Zwolle.
In 1927 werd er aan de Brink een kantoor bijgebouwd. Dat was in hetzelfde jaar dat Hugo La Rivière overleed.

Jozef Voorhoeve was een regelmatig spreker in Brink 13. Hij woonde vanaf 1916 tot aan zijn dood in 1942 aan de Wipstrikkerallee 83 te Zwolle.

Op 25 maart 1944, werden bij notariële akte de gebouwen en inboedel aan het Bleekerswegje ingebracht in de firma. Daarbij verklaarden de weduwe Anna van Oordt en haar zoon Jozef Jzn de enige vennoten te zijn van de firma die op 3 januari 1944 bij een onderhandse akte was opgericht.

Metingen bij aankoop (1920) en verbouwing (1952)

Dit is de meting die het Kadaster in 1920 uitvoerde naar aanleiding van de aankoop van het 'heerenhuis'. Het toont het huis op de hoek van de Brink en het Blekerswegje. Een meting van een verbouwing in 1952 is te zien bij 'muis-over'.

Dat was de Vennootschap onder firma "Uitgeverszaak La Rivière & Voorhoeve", Brink 1, Zwolle. Het is onduidelijk wat hiervan de reden was. Er waren dus twee uitgeverijen: La Rivière & Voorhoeve aan het Blekerswegje/Brink én La Riviere in de Nieuwstraat; én een drukkerij La Rivière & Voorhoeve in de Papenstraat. De Uitgeverij La Rivière aan de Nieuwstraat en de Drukkerij LRV aan de Papenstraat bestonden al sinds 1888.


1940
De 2e wereldoorlog ( 1940 - 1945 )

Zwarte bladzijde
In de oorlogsjaren was er een moeilijke periode in de geschiedenis van de Zwolse 'Vergadering'.
Daar was ook deze zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Zwolse 'Vergadering'. Na het overlijden van Jozef Voorhoeve in 1942 ontstond er veel wrijving tussen pro- en contra-duitse standpunten. Er waren namelijk aanhangers van de verzetsbeweging én van de NSB in de Zwolse Vergadering.
De familie Jozef Voorhoeve, die veel contacten in Duitsland had, raakte onder invloed van het opkomende Nationaal Socialisme. Het kwam zelfs zover dat de zoon van de familie in NSB- uniform in de zondagse samenkomst verscheen. Het hoeft geen betoog op hoeveel weerstand dit stuitte. Want de jongens van Brandsma waren actief in het verzet. Brandsma moest op het eind van de oorlog zelfs vluchten en onderduiken. In die tijd waren er veel problemen in de Zwolse 'Vergadering'. Men was heel voorzichtig, want men moest vrezen voor zijn leven.
Ook was er J. Naaijer die uit Assen kwam. Hij werkte voor het NSB-kantoor, maar gelukkig kwam hij er in 1943 achter dat hij fout was. Hij bleef echter zijn werk doen met het doel zoveel mogelijk mensen te waarschuwen.

Roof
Toen Jozef Voorhoeve overleed op 22 juni 1942 kocht zijn vrouw Anna Voorhoeve-Van Oordt op 1 juli 1943 een huis aan de Willemskade 10 te Zwolle. Dit huis was achtergelaten door een zekere Mozes Bakker. Maar let op... de verkoper van dat huis was de "Niederländische Grundstücksverwaltung" in Den Haag. Wat was namelijk het geval? Huizen die door Joden waren achtergelaten werden door deze 'stichting' verkocht aan NSB-ers. Na de oorlog, in 1946, werden bij "Akte van Rechtsherstel" alle aan de Joden ontnomen huizen weer aan de rechtmatige eigenaren teruggegeven, of aan hun nabestaanden. Zo ook de woning van de niet teruggekeerde Mozes Bakker aan de Willemskade 10.
Zie ook:
   Jodenvervolging in Zwolle | Meer over de roof

In de laatste oorlogsjaren was er voor het 'lokaal' geen brandstof meer te krijgen. Maar aangezien bedrijven wél brandstof konden krijgen, werden de samenkomsten niet langer gehouden aan de Brink 13, maar in de drukkerij van Hugo La Rivière in de Nieuwstraat 19-21.


1947- 1960
 
Bekende namen


Voor de ouderen onder ons is het volgende overzichtje misschien wel interessant.

In het "Adresboek  van Zwolle" van
1 maart 1947  vinden we namelijk diverse bekende namen uit die tijd. 
Uit het "Adresboek van Zwolle" - 1947

Brandsma G. - kruidenier - Vereenigingstr. 79
Dubbelman W.A.J. - controleur (v Distributiekantoor) - Pannekoekendijk 5a
Naaijer B. - van Karnebeekstr. 93
Rivière Mej. A.S. La - leerares - Westerstr.20
Vernhout G. - timmerman - Brink 13
Voorhoeve geb Hilliges Wed. A. - Blijmarkt 17
Voorhoeve H.C. - scheikundige - v.Nagellstr.21
Voorhoeve J. - uitgever - v.Nagellstr. 21
Voorhoeve geb van Oordt Wed. J. - v.Nagellstr. 21

UITGEVERS:
H. la Rivière - Nieuwstraat 19-21
Uitgeverszaak la Rivière & Voorhoeve - Bleekerswegje 1

DRUKKERIJ:
N.V. Drukkerij v/h La Rivière & Voorhoeve - Papenstraat 8-12 -
             Boekdrukkerij, Grafisch Adviesbureau, Studio

Nog meer bekende namen uit die eerste tijd na de tweede wereldoorlog waren:
Pfeifle, Bathoorn, kapper Loos, Van Nus, Prins, Evert Zweers (vele jaren voorzanger), Van der Veen die van het Leger des heils kwam, Raam, zr. Franssen, juffrouw La Rivière die lerares Engels was aan het Chr. Lyceum (haar broer Hugo La Rivière Jr 1891-1962, die vele gedichten schreef, ook Geestelijke Liederen nr. 170, was reeds voor de oorlog naar Zeist vertrokken), Evert Zweers.

Tot in de jaren 50 kende men het fenomeen 'bezoekbroeders'. Er kwam dan zo nu en dan een "werkende" broeder uit een andere plaats logeren bij iemand uit de gemeente, zoals o.a. de broeders Moll en Rouw. 's Zondags diende de 'bezoekbroeder' in de samenkomst en door de week bezocht hij de gezinnen.

In 1951 kwam er een nieuwe koster bij het lokaal wonen. Nadat Gerrit Zijlstra enkele jaren koster was geweest, werd in dat jaar broeder Willem Dubbelman gevraagd als koster. Hij deed dit werk 21 jaar tot 1972. Daarna werd de kostersfunctie bij toerbeurt waargenomen en de vele werkzaamheden werden verdeeld.

Klik hier voor het vervolg: De recente geschiedenis...


[ Deel 1. Oude geschiedenis | Deel 2. Nieuwe geschiedenis | Deel 3. Recente geschiedenis ]