1-3-2004 CV-Koers: Reinier Sonneveld - The Passion voor alle Nederlanders...
1-4-2004 CV-Koers: Ronald Westerbeek - interviews met Gibson en Caviezel...
1-4-2004 CV-Koers: Aad Kamsteeg zag de voorvertoning van The Passion...
1-5-2004 CV-Koers: Otto de Bruijne - The Passion voor moslims...
1-9-2004 CV-Koers: The Passion DVD + werkboek voor gespreksgroepen...

CV-Koers - maart 2004

The Passion voor alle Nederlanders

Binnenkort draait The Passion of the Christ - Mel Gibsons film over het lijden en sterven van Jezus - in de Nederlandse bioscopen. Een buitenkans om vrienden en collega’s door te praten over de realiteit van Christus.

Door Reinier Sonneveld

Volle zalen bij een film waarin alleen Aramees en Latijn wordt gesproken? Miljoenen traditionele christenen in de bioscoop voor een R-rated (zeg maar 16 ) film? Voorheen uitgesloten, maar in Amerika gebeurt het, sinds daar op 25 februari The Passion of the Christ uitkwam, een film van Mel Gibson over de laatste 12 uur van het leven van Jezus - Zijn extreme lijden, Zijn sterven en Zijn opstanding uit de dood.

En dat terwijl de kritiek niet zuinig was. Gewelddadig, antisemitisch, antikatholiek, was het oordeel, al maanden voordat de film draaide. De verwijten van antisemitisme en antikatholicisme blijken uit de lucht gegrepen, maar inderdaad is de film zwaar om te zien: het martelen van Jezus duurt tergend lang en grijpt je bij de keel. Regisseur Mel Gibson vertelt in een interview dat ook dit gewelddadige karakter een oorsprong heeft in zijn geloof: ,,De eerdere films die ik zag over Jezus waren niet realistisch, het leken meer sprookjes. Dit is hoe het echt was. Ik vertel het zo om te laten zien hoe diep het offer was dat Jezus bracht.”

Er is weinig aan te merken op de intenties van de regisseur Mel Gibson. Hij is overtuigd christen en stak minstens 20 miljoen eigen dollars in het project. ,,We vertellen het verhaal zoals de Bijbel het vertelt. Het Evangelie is een compleet script, en dat is wat wij filmen. Ik voel dat mijn carrière ertoe leidde dit te maken. De Heilige Geest werkte door mij tijdens het maken van dit project. Ik hoop dat de film de kracht heeft te evangeliseren.”

Jezus-beeld

Inderdaad lijkt de komst van The Passion in de Nederlandse bioscopen een uitgelezen kans om te evangeliseren. Maar niet voordat veel christenen zich over een drempel hebben gezet. Want het beeld dat een christen van zijn of haar Redder heeft, is zeer intiem en een verfilming kan dus als kwetsend worden ervaren, of zelfs principieel verwerpelijk.

De discussie zal binnenkort ook hier wel worden heropend. Het zou jammer zijn als deze discussie zal gaan over dat een Jezus-acteur zich onuitwisbaar in je geheugen zou planten. Dit argument overschat namelijk schromelijk de invloed van film op lange termijn. Bovendien, iedereen hééft een beeld van Jezus, ook visueel. En misschien is dat beeld wel minder juist dan de filmbeelden, die historisch en bijbels deugen. Al de beelden die we van Christus krijgen voorgeschoteld door onze eigen gedachten, of in boeken, preken, kinderbijbels en ook films, zijn beperkt. Een film communiceert het beeld indringender, maar is dat kwalijk? Dat zou impliceren dat effectieve communicatie over Jezus zwakke communicatie is...

Net als schilderijen van Rembrandt en de kinderbijbelplaatjes, toont The Passion een beeld van de menselijke gestalte van de Christus. Zo test een Jezus-film onze eigen orthodoxie. De orthodox-christelijke leer stelt immers dat de Christus én God én mens is. Hij lachte, huilde, snurkte misschien wel toen Hij sliep. Het is geen godslastering dat te onderkennen, want het is hoe God Zijn redding wilde brengen. Wie dat mens-zijn van Christus vergeet, maakt al snel van Hem een abstract iets, een dogma, een systeem. The Passion noopt tot zelfonderzoek. De film integraal te veroordelen duidt soms op eenzelfde nauwe blik op God als het klakkeloos te consumeren.

Filmavond

Hopelijk zal de discussie meer over de positieve kracht van de film gaan. In Amerika kijken ook christenen aan de rechterflank massaal naar The Passion of the Christ, en is er veel materiaal om de film voor evangelisatie-doeleinden te gebruiken.

Ook in Nederland zouden kerken en gemeenten de kansen die deze film geeft met beide handen moeten grijpen - hoewel het hier lastiger is, omdat Jezus en bioscoopgang vreemder aan onze cultuur zijn. Maar wat let je om zelf een vriend, collega of kennis uit te nodigen mee te gaan naar de bioscoop, om hem of haar te laten zien wat jou en miljoenen anderen inspireert? Na afloop kun je doorpraten over wat de ander heeft ervaren tijdens de film (laat het geen recensie worden), en heb het er vervolgens over wat de ander en jou beweegt. Ook een ‘open filmavond met bespreking’ als over een paar maanden de DVD uitkomt, of samen met een wijk, cel of studiegroep naar de bioscoop (en dan mét een paar ongelovige kennissen!) kan deuren openen.

[ Reinier Sonneveld is scenarioschrijver en (gereformeerd) theoloog. Hij schreef een doctoraalscriptie over film & kerk.]